ՄԱՅ­ՐԵՐՆ ԸՆԴ­ԴԵՄ ՊԱ­ՏԵ­ՐԱԶՄ­ՆԵ­ՐԻ ՈՒ ԲՌ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԻ...

Հար­ցազ­րույց ՙՄայր Հա­յաս­տան XXI՚ սո­ցիալ-մշա­կու­թա­յին ՀԿ նա­խա­գահ
Գա­յա­նե ԳԱՍ­ՊԱ­ՐՅԱ­ՆԻ հետ։

-Տի­կին Գա­յա­նե, ձեր հռ­չա­կագ­րում որ­պես բնա­բան եք ընտ­րել ՙԱշ­խար­հի մայ­րեր, ան­կախ ազ­գից ու կրո­նից, միա­ցեք ընդ­դեմ պա­տե­րազմ­նե­րի և բռ­նու­թյուն­նե­րի՚ խոս­քե­րը: Կբա­ցե՞ք փա­կագ­ծե­րը։
-Մենք ապ­րում ենք ոչ սո­վո­րա­կան ժա­մա­նակ­նե­րում, և փաս­տա­ցի ոչ մի եր­կիր ա­պա­հո­վագր­ված չէ էք­ստ­րե­մալ ի­րա­վի­ճակ­նե­րից։ Բո­լոր մեծ ու փոքր խն­դիր­նե­րը կապ­ված են բնա­պահ­պա­նու­թյան, հա­մա­ճա­րակ­նե­րի, ա­հա­բեկ­չու­թյան և պա­տե­րազմ­նե­րի հետ։ Այս բո­լոր, մեղմ ա­սած, սպառ­նա­լիք­նե­րը ան­մի­ջա­պես ազ­դում են մարդ­կու­թյան ներ­կա­յի և, ին­չու չէ, ա­պա­գա­յի վրա, իսկ ա­մե­նից ա­ռաջ և ա­մե­նից շատ մարդ­կու­թյան ա­մե­նաան­պաշտ­պան էակ­նե­րին՝ ե­րե­խա­նե­րին։ Թեև փր­կա­րա­րա­կան աշ­խա­տանք­նե­րի ժա­մա­նակ ա­ռա­ջին հեր­թին ու­շադ­րու­թյուն է դարձ­վում կա­նանց և ե­րե­խա­նե­րին, ի­րա­կա­նում դրանք միայն կան­խար­գե­լիչ մի­ջոց­ներ են։ Որ­քան էլ ցա­վա­լի է, պի­տի փաս­տենք, որ մեր ե­րե­խա­նե­րը լիար­ժեք պաշտ­պան­ված չեն ագ­րե­սիա­նե­րից, բռ­նու­թյուն­նե­րից, նվա­ճո­ղա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից... Եվ ո՞վ, ե­թե ոչ մայ­րե­րը պի­տի հա­մախ­մբ­վեն ու միաս­նա­կան ու­ժե­րով պայ­քա­րեն նման ար­հա­վիրք­նե­րի դեմ։ Իսկ նրանք, ով­քեր այ­սօր թվում է, թե պաշտ­պան­ված են, վա­ղը կա­րող են հայ­տն­վել նմա­նա­տիպ խն­դիր­նե­րի է­պի­կենտ­րո­նում։ Կա միայն մեկ ելք՝ հնա­րա­վո­րինս նվա­զա­գույ­նի հասց­նել կո­րուստ­նե­րը։ Քա­նի որ մենք խո­սում ենք և մտա­հոգ­ված ենք մարդ­կու­թյան ա­պա­գա­յով՝ հան­ձին մեր զա­վակ­նե­րի, ու­րեմն, տրա­մա­բա­նա­կան է, որ հատ­կա­պես մայ­րերն սկ­սեն այս գոր­ծըն­թա­ցը։
-Ո­րո՞նք են այն ա­ռաջ­նա­հերթ խն­դիր­նե­րը, ո­րոնց շուրջ ար­դեն աշ­խա­տում եք և ինչ­պի­սի՞ հե­ռագ­նա նպա­տակ­ներ ու­նեք։
-Մի փոքր հեռ­վից սկ­սեմ... Կով­կա­սում ապ­րող ժո­ղո­վուրդ­նե­րի մոտ կա մի հրա­շա­լի ա­վան­դույթ. մայ­րը (նշա­նա­կու­թյուն չու­նի` ինչ ազ­գու­թյան) կանգ­նում է եր­կու կռ­վող կող­մե­րի մեջ­տե­ղում և գետ­նին է նե­տում իր գլ­խա­շո­րը։ Դա թշ­նա­մու­թյա­նը վերջ տա­լու, այն դա­դա­րեց­նե­լու խոր­հր­դա­նիշ է, մոր պա­հանջ, որ­պես­զի տղա­մար­դիկ գտ­նեն փոխ­զիջ­ման տար­բե­րակ­ներ։
Մեր կազ­մա­կեր­պու­թյան նպա­տակ­նե­րից մեկն էլ այն է, որ ՙմայ­րա­կան գլ­խա­շո­րը՚ վե­րած­վի ժա­մա­նա­կա­կից գոր­ծի­քի՝ ընդ­դեմ բռ­նու­թյուն­նե­րի և պա­տե­րազմ­նե­րի։ Ռազ­մա­գե­րի­նե­րը գտն­վում են Ժնևի Կոն­վեն­ցիա­յի պաշտ­պա­նու­թյան տակ, մենք պա­հան­ջում ենք, որ ե­րե­խա­նե­րը գտն­վեն Մայ­րա­կան Կոն­վեն­ցիա­յի պաշտ­պա­նու­թյան տակ, ո­րի ստեղծ­ման հա­մար էլ աշ­խար­հի բո­լոր մայ­րե­րին կոչ ենք ա­նում միա­նալ Մայ­րե­րի հա­մաշ­խար­հա­յին շարժ­մա­նը։ Ե­րե­խա­նե­րը անգ­նա­հա­տե­լի ար­ժեք են մոր հա­մար և ոչ միայն... Մեր հիմ­նա­կան նպա­տակն է աշ­խար­հի մայ­րե­րի հետ միա­սին կան­խել բռ­նու­թյուն­ներն ու պա­տե­րազմ­նե­րը։ Սա մեզ հա­մար կարևո­րա­գույն խն­դիր է։
-Եվ ո՞րն է կազ­մա­կեր­պու­թյան հիմ­նա­կան ա­ռա­քե­լու­թյու­նը։

-Կան շատ կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ` ՙԲժիշկ­ներ ա­ռանց սահ­մա­նի՚ , ՙԽա­ղա­ղա­սեր­ներ՚, ՙԽա­ղա­ղա­պահ­ներ՚ և այլն, ո­րոնք կա­տա­րում են մար­դա­սի­րա­կան ա­ռա­քե­լու­թյուն։ Սա­կայն զին­ված ընդ­հա­րում­նե­րի ժա­մա­նակ տե­ղան­քում շա­րու­նա­կում են ապ­րել ե­րե­խա­ներ ու կա­նայք, ո­րոնք փախ­չե­լու, թաքն­վե­լու տեղ ու հնա­րա­վո­րու­թյուն չու­նեն։ Այդ ող­բեր­գա­կան ի­րա­վի­ճա­կը ծա­նոթ է շատ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի` Գե­նո­ցիդ, Հո­լո­քոստ, Սո­մա­լի, Կամ­բո­ջա, ա­րա­բա­կան աշ­խարհ... դժ­բախ­տա­բար այս ցու­ցա­կը չի կր­ճատ­վում, միայն փոխ­վում են աշ­խար­հագ­րա­կան ան­վա­նում­նե­րը։ Դժ­վար է գե­րագ­նա­հա­տել մի­ջազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի դե­րը ե­րե­խա­նե­րի փր­կու­թյան գոր­ծում։ Փրկ­ված ե­րե­խա­նե­րից շա­տե­րը դառ­նում են շնոր­հա­լի, ար­ժա­նա­վոր քա­ղա­քա­ցի­ներ այն եր­կր­նե­րում, ո­րոնք նրանց հա­մար դառ­նում են երկ­րորդ հայ­րե­նիք։ Մենք՝ հա­յերս, շնոր­հա­կալ ենք բո­լոր այն ազ­գե­րին, ով­քեր փր­կե­ցին հայ որ­բե­րին։ Այ­սօր, մեր թի­կուն­քում ու­նե­նա­լով ա­զատ, ան­կախ հան­րա­պե­տու­թյուն, աշ­խար­հի հետ հա­ղոր­դակց­վում ենք ցան­կա­ցած ժա­մա­նակ, ցան­կա­ցած վայ­րում։ Ստեղ­ծե­լով ՙՄայ­րա­կան հա­մաշ­խար­հա­յին օգ­նու­թյան ցանց՚, ին­չը մեր գերն­պա­տակն է, ակ­տիվ մաս­նակ­ցու­թյուն կցու­ցա­բե­րենք կոնֆ­լիկ­տա­յին ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի օ­ջախ­նե­րը մեղ­մե­լու հա­մար։
-Ի՞նչ մե­թոդ­նե­րով եք ա­ռաջ­նորդ­վե­լու, և ո՞րն է լի­նե­լու հիմ­նա­կան գոր­ծի­քա­կազ­մը։
-Հա­մա­ցան­ցի, հան­դի­պում­նե­րի, ֆո­րում­նե­րի մի­ջո­ցով աշ­խար­հում տա­րա­ծե­լու ենք մեր գա­ղա­փար­նե­րը, իսկ մեր հիմ­նա­կան շեշ­տադ­րում­նե­րից մեկն էլ այն է, որ ցա­նա­ցած ե­րե­խա բա­ցար­ձակ ար­ժեք է և թանկ յու­րա­քան­չյու­րիս հա­մար` ինչ գույ­նի, կրո­նի, նա­խա­սի­րու­թյան էլ որ պատ­կա­նե­լիս լի­նի։ Կս­տեղ­ծենք նմա­նա­տիպ կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ տար­բեր եր­կր­նե­րում։ Կմ­շա­կենք ՙՄայ­րե­րի պաշտ­պա­նու­թյան մի­ջազ­գա­յին կոն­վեն­ցիա՚, միևնույն ժա­մա­նակ կյան­քի կկո­չեն մի մե­խա­նիզմ` Կոն­վեն­ցիա­յի մի­ջո­ցով կոնֆ­լիկ­տա­յին գո­տում բա­ցե­լու ՙԿյան­քի ճա­նա­պարհ՚՝ ե­րե­խա­նե­րի փր­կու­թյան հա­մար։ Կու­նե­նանք հս­տակ ծրագ­րեր, ե­րե­խա­նե­րին տե­ղա­վո­րող հա­մա­պա­տաս­խան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ, գի­շե­րօ­թիկ­ներ, ըն­տա­նիք­ներ, ընդ­հուպ եր­կր­ներ։ Կմ­շա­կենք ծրագ­րեր բժշ­կա­կան օգ­նու­թյան և ժա­մա­նա­կա­վոր դա­սըն­թաց­ներ՝ փրկ­ված ե­րե­խա­նե­րի հա­մար։ Ին­տեր­նե­տում կտե­ղադ­րենք հա­տուկ ծրա­գիր՝ հա­րա­զատ­նե­րի ո­րոն­ման հա­մար։ Կնա­խա­ձեռ­նենք հան­դի­պում­ներ տար­բեր եր­կր­նե­րի մայ­րե­րի և կոնֆ­լիկ­տի մեջ գտն­վող մայ­րե­րի միջև՝ ա­ռողջ երկ­խո­սու­թյուն ու­նե­նա­լու հա­մար։ Մեր առջև դր­ված խն­դիր­նե­րը չա­փա­զանց շատ են ու դժ­վար... Հո­ղա­գուն­դը բա­ժան­ված է աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան տար­բեր խմ­բե­րի ու խմ­բա­վո­րում­նե­րի, տի­րա­կան են տար­բեր հա­վատք­ներն ու բա­րո­յա­կան չա­փա­նիշ­նե­րը, սա­կայն աշ­խար­հում կա մի մե­ծու­թյուն՝ ըն­դու­նե­լի բո­լո­րի հա­մար, դա ՄԱՅՐՆ է։ Մենք հու­սով ենք, որ աշ­խար­հի մայ­րե­րի միա­հա­մուռ ջան­քե­րով կս­տա­նանք Սի­ներ­գիի է­ֆեկ­տը։ Ես հասց­րել եմ լի­նել աշ­խար­հի 54 եր­կր­նե­րում, Ար­ցախ այ­ցե­լում եմ վե­ցե­րորդ ան­գամ, և հա­նուն մեր նպա­տակ­նե­րի պատ­րաստ եմ ՙչա­փել՚ ողջ աշ­խար­հը։
-Ին­չո՞ւ ո­րո­շե­ցիք հենց Ար­ցա­խից սկ­սել ա­ռա­ջին քայ­լը...
-Գա­ղա­փար­նե­րը հենց այն­պես չեն ծն­վում, դրանք ծն­վում են կյան­քի, ժա­մա­նա­կի թե­լադ­րան­քով՝ պայ­մա­նա­վոր­ված պատ­մու­թյամբ... Երբ ա­կա­նա­տես ենք լի­նում չար­դա­րաց­ված պա­տե­րազմ­նե­րի, ա­մեն ան­գամ ես մտա­ծում եմ. իսկ ի՞նչ ենք ա­նում մենք, ին­չո՞ւ են լռում մայ­րե­րը, մենք ծնում, կյանք ենք տա­լիս մեր զա­վակ­նե­րին: Ի վեր­ջո, մայր կո­չու­մը բարձր է, բարձր ա­մեն ին­չից։ Եվ, ան­կախ հա­վատ­քից, քա­ղա­քա­կան հա­յացք­նե­րից, մայ­րը մնում է մայր... Իմ ցան­կու­թյունն է, որ բո­լոր մայ­րե­րը միա­նան, հա­մախ­մբ­վեն բո­լոր ար­հա­վիրք­նե­րին ու բռ­նու­թյուն­նե­րին դի­մա­կա­յե­լու գոր­ծում։ Եվ մենք ու­նենք դրա ի­րա­վուն­քը, ու­նենք կամք դի­մադ­րե­լու, դի­մա­կա­յե­լու ու հաղ­թե­լու։ Չկար­ծեք, թե ադր­բե­ջան­ցի մայ­րե­րը քիչ են լա­ցում կամ քիչ են տու­ժել այս առ­ճա­կա­տում­նե­րից, ա­հա թե ին­չու մենք դի­մում ենք առ­հա­սա­րակ բո­լոր մայ­րե­րին հա­մախ­մբ­վե­լու։ Իսկ ին­չո՞ւ Ար­ցա­խից. ո­րով­հետև Ար­ցա­խում մայ­րե­րի վեր­քը, ցա­վը դեռ թարմ են, նրանք կորց­րել են ի­րենց զա­վակ­նե­րին, եղ­բայր­նե­րին ու հայ­րե­րին, ու խա­ղա­ղու­թյունն այս­տեղ դեռ փխ­րուն է։
-Ար­ցախ այ­ցի շր­ջա­նակ­նե­րում հան­դի­պե­ցիք հան­րա­պե­տու­թյան Նա­խա­գա­հի հետ, ինչ­պե՞ս է նա ար­ձա­գան­քել ձեր նա­խա­ձեռ­նու­թյա­նը։
-Ե­թե ան­կեղծ լի­նեմ` նրա վե­րա­բեր­մունքն ինձ չի զար­մաց­նում, ո­րով­հետև նա միայն ար­ժա­նա­պա­տիվ Նա­խա­գահ չէ, այլև վառ ան­հա­տա­կա­նու­թյուն, և ես կր­կին հիա­ցած եմ մոր հան­դեպ նրա վե­րա­բեր­մուն­քից... Նա ար­ժա­նի հա­յոր­դի է, ար­ժա­նա­վոր զա­վակն իր երկ­րի։ Նա մեզ ըն­դու­նել է ինչ­պես հա­րա­զատ մո­րը կըն­դու­ներ, մեր ցա­վը, մտա­հո­գու­թյուն­նե­րը նա ի­րե­նը դարձ­րեց, մենք չէինք էլ կաս­կա­ծում նրա ա­ջակ­ցու­թյան վրա, ու նա­խա­գա­հա­կան նս­տա­վայ­րից հե­ռա­ցանք ուղ­ղա­կի հիա­ցած։
Իսկ Ար­ցա­խի կա­նանց մա­սին կա­սեմ, որ նրանք մե­զա­նից մի քայլ ա­ռաջ են, նրանք շատ ակ­տիվ են և ու­նեն անս­պառ ե­ռանդ նվիր­վե­լու, ծա­ռա­յե­լու հայ­րե­նի­քին, և իմ ցան­կու­թյունն է, որ նրանց ու­ժը միշտ այդ­պես անս­պառ լի­նի... Իսկ մենք միա­սին կա­րող ենք հաս­նել մեծ ար­դյունք­նե­րի։