ՏԱՐԻՆ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԱԿԱՆ Է ՆԱԵՎ ԻՐԱՆԱՀԱՅԵՐԻ ՀԱՄԱՐ
Սվետլանա ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
Արդեն ութ տարի է` Շուշիում անցկացվող Ասմունքի համահայկական մրցույթ-փառատոնում իրենց վարպետությամբ, ընդգծված հայեցիությամբ (անգամ անուններով` Հազրե, Նոյ, Ամարաս, Զեփյուռ) առանձնանում են Թեհրանից եկած երեխաները: Նոյ Նազարյանն այս տարվա մրցանակակիրներից է: Արդյո՞ք նրանք հատուկ պատրաստվում են փառատոնին և նրանց հետ այդ ուղղությամբ որոշակի աշխատանք է տարվում և, առհասարակ, ինչպիսի՞ն է կրթական վիճակը Իրանի հայ համայնքում: Այդ մասին զրուցեցինք Թեհրանից եկած ասմունքողների խմբի պատասխանատուներ Քամելիա Շիրվանյանի, Անետ Կարապետյանի հետ:
Խումբը ներկայացնում էր 14 աշակերտ, որոնք սովորում են Թեհրանի տարբեր դպրոցներում: Պատասխանատուներն էլ տարբեր կրթօջախների ներկայացուցիչներ էին: Քամելիա Շիրվանյանը ՙԱրաքս՚ դպրոցում է աշխատում, հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչուհի է, իսկ Անետ Կարապետյանը ՙԱրարատ՚ դպրոցի փոխտեսչուհին է: Խմբի անդամներից մեկն էլ ՙԹունյան՚ օրիորդաց դպրոցի ծնողական խորհրդի նախագահ Թամար Թումասյանն էր:
ՙՊարսկաստանում մեզ անվանում են ամենամեծ ազգային փոքրամասնություն: Ունենք մեր սրբազանները, մեր թեմերը: Երեք թեմ ունենք Պարսկաստանում` Ատրպատականի, Նոր Ջուղայի ու Թեհրանի, և ըստ դրանց ձեռնարկում ենք մեր միջոցառումները՚, -ասաց տիկին Քամելիան` հավելելով, որ Թեհրանի թեմը համախմբում է իր շուրջը եղած քաղաքները, նույն ձևով էլ` Ատրպատականը և Նոր Ջուղան: Իրանում ապրող հայերի թիվը հասնում է շուրջ 560 հազարի: Նրանք հիմնականում ապրում են Սպահանում, Ուրմիայում, Թեհրանում, Թավրիզում, Խոյում և այլուր: Իրանի տարածքում բազմաթիվ են հայկական պատմամշակութային հուշարձանները: Միայն Թեհրանում կա 8 գործող եկեղեցի: Մեր զրուցակիցների հավաստմամբ` հայերը դժգոհ չեն Իրանի կառավարության` իրենց նկատմամբ վարած քաղաքականությունից: Պաշտպանության տակ են առնված հայկական եկեղեցիները, հայ գրողները գրքեր են հրատարակում պետական աջակցությամբ: Երկրում կա չորս տասնյակից ավելի հայկական դպրոց, որից 14-ը` Թեհրանում: Գործում են մշակութային, մարզական բազմաթիվ ընկերություններ, գրադարաններ, որոնք զբաղվում են հայապահպանության և մատաղ սերնդի դաստիարակության գործով: Ամենամեծը Թեհրանում գործող ՙԱրարատ՚ մարզամշակութային կենտրոնն է: Հայկական հրատարակչությունները տպագրում են գրքեր, ամսագրեր, թերթեր: Ամենահինը ՙԱլիք՚ օրաթերթն է, որն արդեն 86 տարեկան է: Իրանահայերն ակտիվորեն ներգրավված են ներքին կյանքում, խորհրդարանում ունեն երկու պատգամավոր:
Ուսուցչուհիները փաստեցին, որ հայ ընտանիքների մեծ մասի երեխաները հաճախում են հայկական դպրոցներ: Համենայն դեպս, տարրական դպրոց` անպայման, հիմնական դպրոց` գերազանցապես: ՙԿարելի է ասել, որ մինչև 9-րդ դասարանը երեխաները հայկական դպրոցներ են հաճախում: Իսկ ավելի բարձրում լինում է, որ պարսկական դպրոց են գնում: Եվ նմանների համար հայերենի ուրբաթօրյա պարապմունքներ ունենք՚,-ասաց տիկին Քամելիան:
Ամեն տարի հայ ուսուցիչները վերապատրաստվում են Երևանում: Պատահում է, որ դասագրքերի հեղինակներն իրենք են Իրանում հանդիպում ուսուցիչներին: Մեր զրուցակիցները հանդիպող դժվարություններից մատնանշեցին ոչ թե դասագրքերի պակասը` ասելով, որ դրանք հիմնականում իրենք են պատրաստում, այլ գրականության` գեղարվեստական գրքերի: Երբ պիտի հեքիաթներ բեմադրեն, պատկերազարդ գրքեր չկան, եղածը հին հրատարակության է: Երևանից ստանում են, իրենք էլ են ձեռք բերում, սակայն, ցավոք, ուղղագրության խնդիր կա: Բանն այն է, որ իրենք առաջնորդվում են մեսրոպյան ուղղագրությամբ: Երեխաները նոր ուղղագրությամբ երբ ընթերցում են, թելադրություն գրելիս խնդիրներ են ունենում:
Պարսկաստանի հայկական դպրոցներում նշվում են հայկական կյանքի բոլոր կարևոր իրադարձությունները. Զատիկ, Վարդանանք, Ապրլի 24, Հայաստանի անկախության 100-ամյակ և այլն: Այս տարվա մշակութային կարևոր իրադարձությունները Հովհաննես Թումանյանի և Կոմիտասի 150-ամյակներն են: Մասնավորապես, ՙԱրարատ՚ դպրոցում տարին հագեցած էր թումանյանական միջոցառումներով: ՙԱյստեղ եղել է նաև Աննա Հակոբյանը, որը հիացել էր մեր դպրոցով: Երեխաներն իրենց ձեռքերով Թումանյանի հերոսների կերպարով տիկինիկներ էին պատրաստել, պատի թերթեր լույս ընծայել, բեմադրություններ արել: Տարվա ընթացքում մեզ մոտ ծրագրված են թումանյանական փառատոներ: Ասմունքի մրցույթ-փառատոնին հանդես եկած մեր երեխաները համայնքում կազմակերպված նմանատիպ բազմաթիվ միջոցառումների են մասնակցել: Թեհրանը, կարելի է ասել, փոքրիկ Հայաստան է՚,-ասաց Անետ Շիրվանյանը:
Դպրոցական միջոցառումների կազմակերպման հարցում մեծ դեր ունի ծնողական խորհուրդը: ՙԹունյան՚ դպրոցի ծնողխորհրդի նախագահ Թամար Թումասյանն ասաց, որ մշակութային բոլոր ծրագրերը դպրոցի տեսուչը, փոխտեսուչը քննարկում են ծնողական խորհրդի հետ:
Հայ երեխաները Իրանում մեծանում են հայ: Ցավոք, այստեղից էլ արտագաղթ կա: ՙՇատերը գնացին Ամերիկա: Հիմա որ Թրամփը ճանապարհը կտրեց, շատերը մտածում են գալ Հայաստան: Արդեն քանի ընտանիք եկել, Հայաստան է ապրում: Տղաս հիմա բանակում է, որ վերջացրեց ծառայությունը, մենք էլ կգանք Հայաստան: Արդեն որոշել ենք: Այստեղ կարգն այդպիսին է, մինչև բանակում ծառայությունը չեն վերջացնում, երկրից դուրս գալու անձնագիր չեն ստանում: Մտածում ենք, որ ամենաճիշտը հայրենիքում ապրելն է: էսպես քամու բերանն ընկածի պես մինչև ո՞ւր պիտի գնանք: Արմատավորվենք հայրենիքում, նրա լավ օրին, վատ օրին էլ ներկա լինենք՚,- վերջում ասաց Թ. Թումասյանը: