ԱԼԻԵՎԸ ՍԵՂՄՈՒՄ Է ԱՐԳԵԼԱԿՆԵՐԸ
Վահրամ ԱԹԱՆԵՍՅԱՆ
Սպասումները, որ խորհրդարանական արտահերթ ընտրություններով Ադրբեջանի քաղաքական համակարգում տեղի կունենա սկզբունքային սերնդափոխություն, եւ կհարթվի դեպի իշխանության բարձունք Մեհրիբան Ալիեւայի ճանապարհը, կարծես չափազանց վաղաժամ եւ, մանավանդ, զգացմունքային էին։
Ռժուսաստանյան մամուլում հրապարակվել է միլիարդատեր եւ ՌԴ Դաշնային խորհրդի նախկին անդամ Ֆարհադ Ահմեդովի հոդվածը, որտեղ նա դնում է բոլորովին նոր որակի ընդդիմություն ունենալու եւ պետական կառավարումը լիբերալացնելու խնդիր։ Ալիեւյան ռեժիմի սպասարկու լրատվամիջոցները հարձակման են անցել եւ ռուսաստանցի միլիարդատիրոջը մեղադրում են ադրբեջանական իրականությունը չպատկերացնելու, պետականության համար վտանգավոր գաղափարներ ներդնելու փորձի մեջ։ Բանն այն է, որ Ահմեդովն առաջարկում է անցնել համամասնական ընտրակարգի՝ կուսակցություններին տալով երկրի կառավարմանը ներգրավվելու հնարավորություն։ Ուշագրավ է, որ դա տեղի է ունենում Մեհրիբան Ալիեւայի Մոսկվա կատարած այցից հետո, ինչից ադրբեջանական քարոզչությունը ոչ ուղղակի տպավորություն է փոխանցում, թե Ռուսաստանը կանխածրագրում է ադրբեջանական ընտրություններին միջամտություն, բայց՝ էթնիկ ադրբեջանցի մեծահարուստների միջոցով։ Ֆարհադ Ահմեդովը վերջին մի քանի տարիներին Ադրբեջանում բազմաթիվ գործարար եւ բարեգործական ծրագրեր է իրականացրել եւ, հավանաբար, որոշակի հանրային աջակցություն ունի։ Նա առաջարկել է փոխել օրենքը եւ հնարավորություն տալ, որպեսզի արտերկրում բնակվող միլիոնավոր ադրբեջանցիներ նույնպես մասնակցեն ընտրություններին։ Խոսքն, իհարկե, առաջին հերթին ռուսաստանաբնակ ադրբեջանցիների մասին է, որոնց թիվը տատանվում է 2,5-3 միլիոնի։ Տասնամյակներ ի վեր իշխանությունն այդ մարդկանց քվեներն օգտագործել է՝ գծելու ընտրությունների ցանկալի արդյունք։ Եւ, բնականաբար, ալիեւյան ռեժիմի սպասարկու քարոզչությունը պետք է որ հիմքից մերժեր այդ գաղափարը։ Ավելի հետաքրքրականը Ալիեւի աշխատակազմի նախկին ղեկավար Ռամիզ Մեհթիեւի հոդվածն է, որ հրապարակել է Ազերթաջ պետական գործակալությունը։ Այն վերնագրված է ՙՆախագահի որդին պետք է լինի նախագահ՚։ Հոդվածը կառուցված է Հեյդար Ալիեւից իշխանությունը Իլհամ Ալիեւին փոխանցելու հաջողված սցենարի վրա, բայց ենթատեքստով այնպես է հասկացվում, որ Իլհամ Ալիեւ-Մեհրիբան Ալիեւա փոխատեղությունը բոլորովին արդարացված չի լինի, Իլհամ Ալիեւը պետք է շարունակի պաշտոնավարել՝ մինչեւ կգա իշխանությունը որդուն՝ Հեյդար Ալիեւին, փոխանցելու ժամանակը։ Ֆարհադ Ահմեդովի նախագծի դեմ սուր քննադատությունից եւ Ռամիզ Մեհթիեւի հոդվածի տրամադրվածությունից կարելի է մի հիմնական եզրակացության գալ՝ Մեհրիբան Ալիեւան գոնե այս փուլում տանուլ է տալիս հին, Հեյդար Ալիեւի ժամանակներում ձեւավորված էլիտայի հետ մրցակցությունը։ Ադրբեջանական վտարանդիության մեդիա-ռեսուրսներում վարկած է շրջանառվում, որ Մեհրիբան Ալիեւայի դեմ հին գվարդիայի համախմբման նախաձեռնությունը գալիս է Իլհամ Ալիեւի քրոջից՝ Սեւիլ Ալիեւայից, որ քաղաքական վտարանդի է Մեծ Բրիտանիայում։ Հայտնի է Սեւիլ Ալիեւայի սերտ կապը բրիտանական նավթագազային հսկայի՝ BP-ի հետ։ Ըստ տեղեկությունների, Սեւիլ Ալիեւային հաջողվել է բրիտանական իստեբլիշմենտի եւ գործարար աշխարհի հեղինակավոր ներկայացուցիչներին համոզել, որ իշխանությունը Մեհրիբան Ալիեւային անցնելու դեպքում Ադրբեջանը միանշանակորեն կընկնի Ռուսաստանի կատարյալ ազդեցության տակ։ Դեր է խաղացել հանգամանքը, որ Մեհրիբան Ալիեւայի հայրական ընտանիքը ռուսախոս է, կապեր ունի ռուսաստանյան գործարար աշխարհի հետ։ Ըստ երեւույթին, այս վարկածը ճշմարտությանը մոտ է։ Ռամիզ Մեհթիեւի հոդվածը հրապարակվել է այն բանից հետո, երբ Բաքու է այցելել BP-ի տարածաշրջանային տնօրենը եւ փակ հանդիպում ունեցել Իլհամ Ալիեւի հետ։ Իրադարձությունների հետագա ընթացքն, իհարկե, կարող է Ադրբեջանը տանել այլ հանգրվանի։ Մենք արձանագրում ենք ներկա փուլի հակասությունները։ Ի՞նչ քայլեր կձեռնարկի Մեհրիբան Ալիեւան։ 2013թ. նախագահական ընտրություններից առաջ էլ շրջանառվում էր նրան իշխանության բերելու վարկածը, բայց Իլհամ Ալիեւը կայացրեց նրան արտերկիր երկարաժամկետ գործուղման ուղարկելու որոշում՝ մեկուսացնելով իսրայելական Հայֆայի ընտանեկան առանձնատանը։ Կկրկնվի՞ այդ նախադեպը, թե՞ Մեհրիբան Ալիեւան կգնա պալատական հեղաշրջման՝ այս պահին հարցադրումը մեկնաբանության չի տրվում։ Փաստ է, որ Ադրբեջանում հետաքրքիր զարգացումներ են սպասվում։
;