ՀԱՆՑԱՎՈՐ ԱՆՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ, ԹԵ՝ ՎԱՆԴԱԼԻԶՄ
Անահիտ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
Արցախյան ազատամարտից տարիներ են անցել, և այժմ մեր հանրապետություն այցելողներից շատերը դժվարությամբ են հավատում, որ երբևէ այստեղ ավերածություններ են եղել, որ մեր երկիրը պատերազմական արհավիրքներ է հաղթահարել ու, անսալով բոլոր տեսակի դժվարությունները՝ ավելի շքեղ ու հպարտ կեցվածք ընդունել։ Այո, գեղեցիկ է մեր Հայրենիքի ամեն մի անկյունը, առավել գեղեցիկ է, երբ կարողանում ենք պահել, պահպանել, փայփայել անցյալի գեղեցիկ հուշերը մշտարթուն պահող շինությունները։
Նման շինություններից մեկն էլ հին Նորագյուղի տարածքում գտնվող դպրոցի նախկին շենքն է, որն առավել հայտնի է ՙԼագեր՚ անվանումով և որը դարձել էր նորագյուղցիների համար հաճելի հիշողությունների վայր, որտեղ իրենց հանգիստն ու ժամանցն էին վայելում ոչ միայն նորագյուղցիները, այլև օտար երկրներում բնակվող մեր հայրենակիցները։ Նշենք, որ դպրոցական շենքի տարածքում գործում էին բարեկարգ լողավազան, ֆուտբոլի, վոլեյբոլի և բասկետբոլի խաղահրապարակներ, սառնորակ աղբյուր, կար պտղատու ծառերի այգի...
Սակայն ցավով պիտի արձանագրենք, որ համայնքային սեփականություն հանդիսացող այդ տարածքի մոտով այլևս անհնար է առանց զայրույթի ու մտահոգության անցել։ Մինչ կառավարության կողմից տարբեր ծրագրեր են իրականացվում՝ գյուղական կյանքն աշխուժացնելու, գյուղացիների զբաղվածության հարցը լուծելու ուղղությամբ՝ Նորագյուղում հակառակ գործընթացն էր ընթանում։ Հին Նորագյուղի երբեմնի փառք ու պատիվը հանդիսացող դպրոցական շենքը, որը բազմաթիվ շրջանավարտների համար յուրօրինակ սրբատեղի էր, այժմ գտնվում է քարուքանդ վիճակում։ Ճիշտ է, թշնամին այստեղ չի հասել, սակայն այն, ինչ արվել է շենքի և հարակից տարածքի հետ, ոչնչով չի տարբերվում բարբարոսների ձեռագրից։
Արցախյան ազատամարտի տարիներին հին Նորագյուղի դպրոցում գումարտակ էր տեղակայված։ Ասել է թե` բոլոր ժամանակաշրջաններում դպրոցը միշտ կատարել է իր առաքելությունը։ Երբ խաղաղվել է Արցախի երկնակամարը, այստեղ կրկին հնչել են ուրախ երգն ու նվագը։ Մարդիկ իրենց քեֆ-ուրախություններն այստեղ էին անցկացնում, իսկ տարածքը մշտարթուն հսկում էին դպրոցի՝ հուշարձան դարձած հերոս շրջանավարտները, ովքեր Երկրորդ աշխարհամարտում հայրենիքի ու հարազատների կարոտը սրտում մաքառել են ընդդեմ անարդարության և սրբապղծության։ Այժմ կրկնակի ցավալի է, որ այս ամենը կատարվել է հերոս տղաների հուշարձանին դեմ-հանդիման։ Գուցե այդ տարածքն ավերակների վերածողները դարձյալ նույն դպրոցի շրջանավարտներ են: Գուցե և նրանք տեղյակ չեն, որ դեռևս 4-րդ դարում Մաշտոցն առաջին դպրոցն է բացել Արցախում։ Ի՞նչ է ստացվում, խոսում ենք քաղաքակրթությունից, սակայն այլ բան անում։
Անշուշտ այդ տարածքը կարելի էր նպատակային օգտագործել, իսկ նորագյուղցիներից շատերն ի վիճակի կլինեին այն ոչ թե ավերակների, այլև դրախտավայրի վերածել։ Հանցավոր անտարբերությու՞ն, թե՞ վանդալիևզմ՝ գնահատեք ինքներդ։ Սակայն այն, ինչ արվել է այստեղ՝ ոչ մի առողջ տրամաբանության մեջ չի տեղավորվում։ Մենք կառուցու՞մ, թե ավերու՞մ ենք... Չէ որ դեռ ոչ վաղ անցյալում այս հրաշք տարածքը էկոտուրիզմի զարգացման կենտրոն պիտի դառնար։
Խնդիրն արդիական է, հրատապ պատասխաններ և լուծումներ պահանջող։
Այս ամենն, իհարկե, մեկ օրում կամ ամսում չի կատարվել։ Իսկ որտե՞ղ էին համայնքի պատասխանատուները, իրավապահ մարմինները և, վերջապես, համայնքի պատվախնդիր բնակիչները։ Թեև, եթե խնդիրը չի վերաբերում անձնական սեփականությանը, կարելի է նաև ա՞չք փակել...
Ինչևէ... Այս հարցը բոլոր շահագրգիռ կողմերի խիստ մոտեցումն է պահանջում, ինչը, կարծում ենք, չի ուշանա։ Մենք էլ մեր հերթին ուշադրության կենտրոնում ենք պահելու և ընթերցողներին ներկայացնելու այս ուղղությամբ ձեռնարկվող քայլերը։
;