Ա­ՊԱ­ԳԱ­ՅԻ Ե­ԼԱ­ԿԵ­ՏԸ ՄԻԱՍ­ՆՈՒ­ԹՅԱՆ ՈՒ ՇԻ­ՏԱԿ ԸՆ­ԹԱՑ­ՔԻ ՄԵՋ Է…

 ՙԱԱ՚-ի հյու­րաս­րա­հում է ԼՂ պետ­կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գի նվի­րյալ, կեն­սա­թո­շա­կա­ռու Վլա­դի­միր Զա­քի­յա­նը։

- Պա­րոն Զա­քի­յան, նախ փոր­ձենք հա­կիրճ ուր­վագ­ծել Ձեր ան­ցած ճա­նա­պար­հը, որն, ըստ իս, առ­հա­վատ­չյան է Ար­ցա­խին նվիր­վե­լու, հայ­րե­նի երկ­րին ծա­ռա­յե­լու…
- ԼՂԻՄ մար­զա­յին վար­չու­թյան գլ­խա­վոր գյու­ղատն­տեսն էի, հե­տո՝ գյուղ­վար­չու­թյան պե­տի տե­ղա­կալ, ա­պա՝ Աս­կե­րա­նի շրջ­խոր­հր­դի գործ­կո­մի նա­խա­գահ։ Շուրջ 7 տա­րի Հադ­րու­թի կուսշ­րջ­կո­մի ա­ռա­ջին քար­տու­ղարն էի, ո­րից հե­տո, ար­դեն որ­պես փոխ­նա­խա­րար, պաշ­տո­նա­վա­րել եմ ԱՀ գյուղ­նա­խա­րա­րու­թյու­նում, իսկ այս վեր­ջին տա­րի­նե­րին, նախ­քան կեն­սա­թո­շա­կի անց­նե­լը, ԱՀ ԱԺ նա­խա­գա­հի խոր­հր­դա­կանն էի… Որ­տեղ էլ որ աշ­խա­տել եմ, ձգ­տել եմ իմ հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի ու կա­րո­ղու­թյուն­նե­րի չա­փով օգ­տա­կար լի­նել հայ­րե­նի­քիս ու ժո­ղովր­դիս։
- Փոր­ձենք մի հե­տա­դարձ հա­յացք ձգել մեզ­նից ան­դառ­նա­լի հե­ռա­ցած այն հա­մա­կար­գին, որ­տեղ Դուք ա­ռանց­քա­յին պաշ­տոն­ներ եք զբա­ղեց­րել… Ա­ռանձ­նաց­նենք այն ու­սա­նե­լի ՙկտակ­նե­րը՚, որ մեզ են ա­վանդ­վել։
-Ա­ռանց ա­վե­լորդ հա­մես­տու­թյան, ա­յո պի­տի ա­սեմ, որ Խոր­հր­դա­յին հա­մա­կար­գի գի­տակ­նե­րից եմ, և խոս­տո­վա­նեմ, որ ՙստիպ­ված՚ եմ նման հար­ցադր­ման պա­տաս­խա­նել ա­ռա­ջին ան­գամ։ Լի­նե­լով կուսշ­րջ­կո­մի ա­ռա­ջին քար­տու­ղար` դու ոչ միայն ստիպ­ված, այլև պար­տա­վոր ես տի­րա­պե­տել ողջ շր­ջա­նի տն­տե­սա­կան, քա­ղա­քա­կան, գա­ղա­փա­րա­կան ու այլ տա­րա­տե­սակ ան­ցու­դար­ձե­րին… Եվ ոչ միայն տի­րա­պե­տել, այլև պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն կրել բո­լոր բնա­գա­վառ­նե­րի հա­մար։ Կար­ծում եմ, այ­սօր Խոր­հր­դա­յին հա­մա­կար­գը գո­վել-չգո­վե­լու խն­դիր չու­նենք, հենց միայն այն փաս­տը, որ այն հա­կակ­շիռն էր Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րի, բա­վա­կան է կար­ծիք կազ­մե­լու հա­մար։ Ճշ­մար­տու­թյան առջև մե­ղան­չած կլի­նենք, ե­թե չա­սենք, որ այն կա­յա­ցած էր բո­լոր ա­ռում­նե­րով ու ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում դի­մա­կա­յել էր բազ­մա­թիվ փոր­ձու­թյուն­նե­րի։ Հա­մա­կար­գի հիմ­նա­սյու­նը ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րօ­րու­թյունն էր, սո­ցիա­լիզմն ին­քը մարդ­կա­յին կեն­սա­կեր­պի, կեն­սա­մա­կար­դա­կի ցու­ցիչն է, դա նշա­նա­կում է, որ ա­մեն ինչ ար­վել է մարդ­կա­յին կեն­սա­կեր­պի բա­րե­լավ­ման ուղ­ղու­թյամբ։ Միան­շա­նակ, ա­ռանց եր­կմ­տան­քի կա­րող ենք ա­սել, որ սո­ցիա­լիս­տա­կան կար­գերն ար­դա­րաց­րել են ի­րենց, սա­կայն կա մեկ բաց, դրանք բար­ձի­թո­ղի ազ­գա­մի­ջյան խն­դիր­ներն էին, ո­րոնք մեծ պրոբ­լեմ­նե­րի ա­ռաջ կանգ­նեց­րին երկ­րին և, ի վեր­ջո, փլուզ­ման պատ­ճառ հան­դի­սա­ցան։ Ես, այ­սօր էլ այն կար­ծի­քին եմ, որ Խոր­հր­դա­յին կար­գե­րի հս­կա­յա­ծա­վալ փորձն ու ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րը պետք է օ­րի­նակ ծա­ռա­յեն մեր մի շարք բնա­գա­վառ­նե­րի հա­մար։ Մենք մի սերն­դի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ ենք, ո­րը դաս­տիա­րակ­վել է բա­րո­յա­կան մեծ ար­ժեք­նե­րով, և այդ տա­րի­նե­րի ողջ գա­ղա­փա­րա­բա­նու­թյու­նը մեր մեջ կրում ենք ա­ռայ­սօր։ Ա­մեն ան­ցած ու ա­մեն հին չէ, որ պետք է դեն նե­տել ու ար­հա­մար­հել։
- Դուք նոր հա­մա­կար­գում էլ ձեր տեղն ու դերն ու­նե­ցել եք… Հա­մե­մա­տու­թյան եզ­րեր տես­նու՞մ եք։
- Միան­շա­նակ՝ նորն էլ իր ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներն ու­նի, հենց միայն այն փաս­տը, որ ու­նենք եր­կու ա­զատ, ան­կախ հայ­կա­կան պե­տու­թյուն՝ իր բո­լոր պե­տա­կան ատ­րի­բուտ­նե­րով ու հզոր հայ­կա­կան բա­նա­կով, բա­վա­կան է, որ փառք տանք Աստ­ծուն ու վս­տահ ա­ռաջ շարժ­վենք։
- Մենք հա­ճախ ենք փնո­վում այս կամ այն հա­մա­կար­գը, սա­կայն մո­ռա­նում ենք, որ ան­հատ­ներն էլ պա­կաս կարևոր դե­րա­կա­տա­րու­թյուն չեն ու­նե­նում եր­կր­նե­րի ու ժո­ղո­վուրդ­նե­րի ճա­կա­տագ­րում։

- Ցա­վոք դա այդ­պես է, ա­նուն­ներ չտանք, բայց բա­րո­յա­կան ու ֆի­զի­կա­կան մեծ ա­վե­րա­ծու­թյուն­ներ ու ան­դառ­նա­լի կո­րուստ­ներ ենք ու­նե­ցել, ո­րից պի­տի դա­սեր քա­ղենք։ Այ­սօր էլ հա­ճախ են ա­սում, թե Խոր­հր­դա­յին հան­րա­պե­տու­թյուն­նե­րը սու­վե­րե­նու­թյուն չեն ու­նե­ցել, ես դրա հետ հա­մա­ձայն չեմ, այ­սօր­վա պես հի­շում եմ այն ըն­դվ­զու­մը կենտ­րո­նա­կան կո­մի­տեում, երբ քն­նարկ­վում էր անձ­նա­կան տվյալ­նե­րում քա­ղա­քա­ցու ազ­գա­յին պատ­կա­նե­լու­թյան հա­մանշ­ման փոր­ձը։ Կենտ­կո­մի վրա միշտ էլ ճն­շում­ներ ե­ղել են« և շատ կնճ­ռոտ հար­ցեր հարթ­վել ու, ի վեր­ջո, դրա­կան լու­ծում են ստա­ցել։
- Դառ­նանք նոր երկ­րին ու նոր ար­ժե­հա­մա­կար­գին, ո­րոնք ի­րենց հետ նո­րո­վի հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ են բե­րել..
- Այդ մա­սին կոնկ­րետ օ­րի­նա­կով կա­սեմ… Ձեռ­քի տակ բազ­մա­թիվ մթե­րա­յին բա­ղադ­րու­թյուն ու­նե­նա­լը դեռևս բա­վա­րար չէ հա­մով ու հա­մա­սեռ ա­պուր ստա­նա­լու հա­մար, անհ­րա­ժեշտ է բա­ղադ­րա­տոմ­սի մթերք­նե­րի հա­մա­մաս­նու­թյունն ա­պա­հո­վել և թեժ ու մար­մանդ կրա­կի ՙլե­զուն՚ լավ սեր­տել, այն­պես ա­նել, որ շատ ու քիչ չլի­նի, սա­կայն սա էլ բա­վա­րար չէ, հա­մա­դամ կե­րա­կուր ստա­նա­լու հա­մար ժա­մա­նակ է պետք, այժմ մենք այդ ժա­մա­նա­կին սպա­սե­լու ըն­թաց­քի մեջ ենք… Չենք կա­րող ժխ­տել նաև կրա­կը կար­գա­վո­րո­ղի կարևոր դե­րա­կա­տա­րու­թյու­նը… Ժա­մա­նակ և կար­գա­վո­րող ուժ, սրանք, ըստ ինձ, շատ կարևոր են։
- Ղա­րա­բաղ­ցի­ներս մի այս­պի­սի բնո­րո­շում ու­նենք, ա­սում ենք. ՙժո­ղովր­դա­կան մարդ՚, իմ կար­ծի­քով՝ Դուք նույն­պես այդ շար­քին եք պատ­կա­նում, սա­կայն Ձեր մա­սին չէ, որ խո­սե­լու ենք, այլ նրանց, ում նվիր­վել եք գրե­թե կես դար։
- Ու­րիշ է մեր ժո­ղո­վուր­դը, իս­կա­պես ու­րիշ թթխ­մո­րից է՝ ինչ­պես տատս կա­սեր, և այդ ու­րիշ լի­նելն է, որ մեզ մեծ հաղ­թա­նակ­նե­րի տեր դարձ­րեց… Իսկ մեր գյու­ղա­ցին՝ շի­տակ, զու­լալ, խա­ղաղ, նե­ղու­թյան մեջ գտն­վո­ղին հա­րե­հաս, ար­դա­րա­միտ ու ար­դա­րա­դատ, սա­կայն միա­ժա­մա­նակ ըմ­բոստ ու ան­հան­դուր­ժող, երբ ա­նար­դա­րու­թյան է հան­դի­պում… Իսկ երբ նրա վրա գա­լիս են սրով, նա իր տան, իր օ­ջա­խի պա­հա­պանն է, և ո­չինչ ու ոչ-ոք ի զո­րու չէ նրան կանգ­նեց­նե­լու։ Իսկ թե մի պա­հի էլ նա ծու­լա­ցել, կամ ըն­կր­կել է« մե­ղա­վո­րը ոչ թե ինքն է, այլ նրան շր­ջա­պա­տող մթ­նո­լոր­տը, ի­րա­վի­ճակն ու ի­րա­վի­ճակ ստեղ­ծող­նե­րը։ Ղա­րա­բաղ­ցին միայն մի ՙթե­րու­թյուն՚ ու­նի, ո­րը չգի­տես թե­րու­թյուն է, թե ա­ռա­վե­լու­թյուն, դա նրա ինք­նա­սի­րու­թյունն է…Ժո­ղո­վուր­դը ղե­կա­վար­վել սի­րում է, բայց թույլ չի տա­լիս, որ իր վրա իշ­խեն, նա կա­րող է օգ­նել մեր­ձա­վո­րին, բայց ու­րի­շի հա­մար, նույ­նիսկ գու­մա­րի դի­մաց« չի ու­զում աշ­խա­տել, իր ար­ժա­նա­պատ­վու­թյու­նից ցածր է հա­մա­րում։ Քա­նիցս փոր­ձել ենք կոո­պե­րա­տիվ­ներ ստեղ­ծել, բայց՝ ա­պար­դյուն։ Նախ­կի­նում ու­րիշ էր, հրա­հանգն ի­ջեց­վում էր վերևից ու կա­տար­վում էր, իսկ հի­մա մի փոքր այլ է, ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում ոչ միայն տն­տե­սա­կան հա­մա­կարգն է փոխ­վում, այլ նաև այդ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կար­գա­վո­րող­ներն ու ի կա­տար ա­ծող­նե­րը։ Ղե­կա­վար­ման սկզ­բուն­քի բա­լանսն այս նոր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում մի փոքր խախտ­վել է։
- Ար­ցախ­ցուն բնու­թագ­րող ա­մե­նաբ­նո­րոշ գի­ծը։
- Գլ­խա­վոր բնու­թագ­րի­չը նրա հայ­րե­նա­սի­րու­թյունն է, առ­հա­վատ­չյան` Ղա­րա­բա­ղյան պա­տե­րազ­մը, և ոչ միայն, այդ մա­սին վկա­յու­թյուն­նե­րը կու­տակ-կու­տակ են, հե­րո­սու­թյու­նը ար­ցախ­ցու գե­նի մեջ է… Միայն փոք­րիկ ԼՂԻՄ-ը Խոր­հր­դա­յին Միու­թյան 21 հե­րոս է տվել, իսկ Չար­դախ­լու գյու­ղը տե­սեք թե ինչ­քան խո­շոր ռազ­մա­կան գոր­ծիչ­ներ է ու­նե­ցել, բազ­մա­թիվ են նաև սո­ցիա­լիս­տա­կան աշ­խա­տան­քի հե­րոս­նե­րը` ո՞ր մեկն ա­սես, փաս­տերն ա­ռա­վել քան խո­սուն են։ Ար­ցախ­ցի­նե­րը նաև պե­տա­կա­նա­մետ են, օ­րի­նա­պահ են ու կար­գա­պահ։
- Ի՞նչ է խոս­տա­նում վաղ­վա օրն ար­ցախ­ցուն։
- Գու­շա­կու­թյուն ա­նելն անշ­նոր­հա­կալ գործ է, ուս­տի միայն օ­բյեկ­տիվ ի­րա­վի­ճա­կը գնա­հա­տե­լով կա­սեմ. Ճա­նա­պար­հը, որն ինք­ներս ենք ընտ­րել ու ընտ­րել ենք ազ­գո­վին, այ­սու­հետ էլ պի­տի անց­նենք ուս ու­սի, ե­թե չենք ու­զում պայ­քա­րի կես ճա­նա­պար­հին մնալ… Մեր ելքն ու ա­պա­գա­յի ե­լա­կե­տը կր­կին միաս­նու­թյան մեջ է, ճիշտ ու շի­տակ ըն­թաց­քի մեջ։