ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՊԱՏՃԱՌԸ ՎԱՐՈՐԴԻ ԱՆԶԳՈՒՇՈՒԹՅՈՒՆՆ ՈՒ ԱՆՓՈՒԹՅՈՒՆՆ ԵՆ
Լաուրա ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
Հարցազրույց ԱՀ ոստիկանության ՃՈ պետի տեղակալ,
գնդապետ Արմեն ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ հետ
-Պարոն Հարությունյան, վերջին ժամանակներս հանրապետությունում հաճախակի են դարձել մահվան ելքով ճանապարհատրանսպորտային պատահարները, ինչը, բնականաբար, մտահոգում է բոլորիս։ Ո՞րն է դրանց պատճառը։
- Հիրավի, անցյալ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճ է գրանցվել թե՜ պատահարների, թե՜ զոհերի և թե՜ վիրավորների առումով։ Եթե անցյալ տարի գրանցվել է 70 ճանապարհատրանսպորտային պատահար (ՃՏՊ), ապա այս տարի դրանց թիվը 75 է։ Եթե նախորդ տարի՝ 10 ամսվա կտրվածքով ունեցել ենք 14 զոհ և 74 վիրավոր, այս տարի ունենք 22 զոհ և 91 վիրավոր։ Նման պատկերը շարունակվել է նաև նոյեմբեր ամսին. պահի դրությամբ արդեն ունենք 3 զոհ։
Ընդհանրապես ՃՏՊ-ները տեղի են ունենում տարբեր պատճառներով, բայց դրանք հիմնականում (մոտ 40 տոկոսը) վարորդների անուշադրության և անփութության հետևանք են (ճանապարհին ծխելը, ուտելը, բջջայինով խոսելը և այլն)։ Սրանք այն հանգամանքներն են, երբ ճանապարհային ոստիկանությունը չի կարողանում ազդել վարորդների վրա։ Մյուս մասը կազմում են վարորդների անսթափ վիճակը, արագության գերազանցումը, սառցակալած ճանապարհների անմխիթար վիճակը և այլն։ Ունենք նաև ղեկին քնելու, վազանցի կանոնները խախտելու դեպքեր։ Վերջերս, օրինակ, Շուշիին մերձ ճանապարհահատվածում տեղի ունեցած երկու դժբախտ պատահարները (5 զոհ և երկու զոհ) ղեկին քնելու հետևանքով էին։
Չենք ժխտում նաև այն փաստը, որ մեր բոլոր ճանապարհները հիմնականում վթարավտանգ են՝ ոլորապտույտ, ձորի ՙբերանով՚... Հատկապես ձմռանը շատ վտանգավոր ու դժվար է դառնում երթևեկելը բոլոր տեսակի մեքենաների համար։ Հանդես ենք եկել առաջարկությամբ, որպեսզի ճանապարհների երկայնքով քարե արգելապատնեշներ տեղադրվեն, ինչը որոշ չափով կօգնի խուսափել ծանր պատահարներից։
Երկու տասնյակից ավելի տարի է՝ զբաղվում եմ ճանապարհատրանսպորտային պատահարների և դրանք ծնող պատճառների վերլուծությամբ և եկել եմ այն եզրակացության, որ բոլոր դեպքերում էլ կարևորվում է մարդկային գործոնի դերը։ Այսինքն` մարդ ինքը պետք է գիտակցի, իրեն հաշիվ տա իր արարքների համար, պետք է հետևի տեղադրված նշաններին և խստագույնս պահպանի ճանապարհային երթևեկության կանոնները, չպետք է գերազանցի արագությունը... Արագության գերազացման մոտ 10.000 դեպք ունենք արձանագրված, 600-700 դեպք էլ, երբ վարորդն անսթափ վիճակում է եղել։ Մեր փոքր երկրի համար սրանք մտահոգիչ թվեր են։
- Ի՞նչ պատժամիջոցներ են կիրառվում անսթափ վիճակում մեքենա վարողների նկատմամբ։
- Նախկինում նման վիճակում մեքենա վարելու համար (նունիսկ առաջին անգամ) նախատեսված էր թե՜ տուգանք, և թե՜ զրկում վարորդական իրավունքից։ Բայց վարչական օրենսգրքում կատարված փոփոխություններից հետո միայն տուգանք է նախատեսվում, որը սկսվում է 150.000 դրամից մինչև 400.000 դրամը։ Թվում է՝ քիչ չէ տուգանքի չափը, բայց վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ այն չի ազդում քաղաքացիների վրա։ Ուսումնասիրելով միջազգային փորձը` որոշել ենք անցնել բալային համակարգի, որը թույլ կտա զրկել վարորդական իրավունքից։ Նոր օրենքը, հավանաբար, կգործի 2020թ. հունվարից։ Ըստ վարչական օրենսգրքի՝ ներկայում էլ կան գործող մեկ-երկու կետեր, որոնցով ևս կարելի է քաղաքացուն զրկել վարորդական իրավունքից, օրինակ, եթե մեկ տարվա ընթացքում կրկնվում է անսթափ վիճակում գտնվելու դեպքը։ Զրկում է նախատեսվում նաև ոստիկանության ծառայողին չենթարկվելու պարագայում։
- Ճանապարհային ոստիկանությանը չե՞ն անհանգստացնում տրանսպորտային միջոցների ՙառատությունն՚ ու մայրաքաղաք Ստեփանակերտի անհամապատասխան փողոցների վիճակը։ Այսօր արդեն ծանրաբեռնված են ոչ միայն կենտրոնական, այլև հարակից փողոցները։
- Անշուշտ, անհանգստացած ենք։ Նախորդ տարիների համեմատ՝ վերջին տարում միջին հաշվով 3000-4000 միավորով ավելացել է հանրապետության տրանսպորտային միջոցների թիվը։ Արցախում շահագործվում է մոտ 32.000 տրանսպորտային միջոց, դրանց մեծ մասը գտնվում է Ստեփանակերտում։ Մեր մայրաքաղաքի փողոցներն, իրոք, շատ նեղ են։ Մենք ուսումնասիրել ենք քաղաքի բոլոր ճանապարհները և առաջարկներ ներկայացրել Քաղաքաշինության նախարարությանը, թե որ փողոցում ինչ փոփոխություն կարելի է անել։ Պահի դրությամբ քննարկվում է հետիոտնային անցումների` մասնավորապես ասֆալտի բարձրացման հարցը՝ մեքենաների արագությունը նվազեցնելու նպատակով։ Առաջարկել ենք նաև բացել բոլոր փակ փողոցները, ինչը հնարավորինս կնվազեցնի խցանումները. օրինակ, Պարսեղովի փողոցը եթե ասֆալտապատվի, կթեթևացվի հ.7 և հ. 3 դպրոցների տարածքների վիճակը, կամ՝ եթե բացվի ԱրՊՀ հարակից ճանապարհը՝ կբեռնաթափվի ՙԿոլցեվոյ՚-ը։ Երևանում թունելների կառուցման միջոցով են լուծում նման հարցերը, բայց մեզ մոտ այդ հնարավորությունը չկա։ Մենք ձգտում ենք այդ ամենը կարգավորել նշանների տեղադրման միջոցով: Իսկ ինչ վերաբերում է փողոցների լայնացմանը՝ այդ խնդիրը փորձում ենք լուծել ճանապարհի առանձին հատվածներում ՙգրպանիկներ՚ կառուցելով։ Նման տեղեր շատ կան, և գործը հետաձգել չի կարելի։ Հանրապետական նշանակության ճանապարհների վտանգավոր շրջադարձերում՝ մոտ 50 տեղ, պետք է արգելապատնեշներ տեղադրվեն։ Նույնիսկ նման առաջարկ ենք արել՝ եթե արգելապատնեշը թանկ հաճույք է, կարելի է տեղադրել հաստ ճոպան, ինչպես խորհրդային ժամանակաշրջանում։ Միջազգային պրակտիկայում դա ընդունված է։
- Ճանապարհներին կա՞ն տեսանկարահանող սարքեր։ Կարծեմ, նախատեսվում էր նման սարքեր տեղադրել խաչմերուկներում, ինչը ՙզսպող՚ միջոց կլիներ վարորդների համար։
- Հիրավի, նման առաջարկ եղել էր։ Ամբողջ Եվրոպայում դա ընդունված տարբերակ է և շատ լավ արդյունք է տալիս։ Դա կնպաստեր նաև տեսուչ-վարորդ հարաբերությունների կարգավորմանը և կբարձրացներ կարգապահությունը։ Բայց, անկեղծ ասած, գործընթացը մեծ ծախսերի հետ է կապված, քանզի միայն տեսանկարահանող սարքեր ձեռք բերելով խնդիրը չի լուծվում, պետք է նաև կառավարման կենտրոն ստեղծել, օրենք ընդունել՝ գործընթացը նորմալ կազմակերպելու համար։ Այսինքն՝ կա այդ խնդիրը, բայց սկզբում պետք է աշխատանքներ տարվեն օրենսդրական դաշտի կարգավորման ուղղությամբ։
-Իսկ ձեռքի արագաչափերը, որ ներկայում կան ճանապարհային տեսուչների մոտ, որքանո՞վ են նպաստում երթևեկության անվտանգ կազմակերպմանը։
- Դրանք այդքան էլ մեծ թիվ չեն կազմում, մի մասն էլ հնացած է։ Բացի այդ, միայն դրանցով հնարավոր չէ արդյունավետ կազմակերպել աշխատանքները։ Ելնելով աշխատանքային իմ փորձից` կարծում եմ, ինչ տեսակ սարքավորումներ էլ լինեն՝ ինչպես արդեն նշել եմ, առաջին հերթին անհրաժեշտ է բարձրացնել մարդկանց ինքնագիտակցությունը։ Դա կարելի է անել հատուկ ֆիլմերի ցուցադրման միջոցով, ինչն ավելի շատ կազդի քաղաքացու ինքնագիտակցության վրա:
- Պարոն Հարությունյան, համոզվա՞ծ եք, որ ճանապարհային ոստիկանության տեսուչների կողմից խտրականություն չի ցուցաբերվում այս կամ այն վարորդի հանդեպ...
- Օրենքը գործում է բոլորի համար։ Բոլորի հանդեպ ձեռնարկվում են նույն համապատասխան միջոցները։ Հնարավոր է՞ ճանապարհային տեսուչի տեսադաշտից դուրս երթևեկության կանոնների խախտման դեպքեր լինեն այս կամ այն անձի կողմից, բայց եթե ոստիկանի ներկայությամբ ինչ-որ խախտում եղավ, և նա չպատժեց կարգազանցին, նման տեսուչը կզրկվի աշխատանքից։ Գուցե նախկինում՝ տարիներ առաջ, եղել են խտրականության դեպքեր, այսօր արդեն, հավաստիացնում եմ՝ չկան անձեռնմխելի անձինք, և կապ չունի, թե ում և ինչ մակնիշի մեքենա է։
- Շատ հաճախ հետիոտնը նույնպես խախտում է ճանապարհային երթևեկության կանոնները։ Պատժի ի՞նչ տեսակներ են կիրառվում նրա նկատմամբ։ Բացի այդ, հետիոտնի համար նախատեսված՞ դեղին ներկված անցումային գծերը բացի մայիս և սեպտեմբեր ամիսներից, տարվա մյուս ամիսներին մեծամասամբ չեն երևում կամ հազիվ են երևում, ինչը նույնպես առիթ է հանդիսանում կանոնների խախտման համար։
- Եթե հետ նայենք անցած տարիներին՝ ահագին դրական առաջընթաց կա հետիոտնի կողմից երթևեկության կանոնների պահպանման առումով, ինչը մեծապես բացատրական աշխատանքի արդյունք է։
- Այսով հանդերձ՝ չլուծված ի՞նչ խնդիրներ կան, որոնք բացասաբար են անդրադառնում Ճանապարհային ոստիկանության աշխատանքների կազմակերպման և անվտանգ երթևեկություն ապահովելու գործին։ Ձեր կողմից ուրիշ ի՞նչ միջոցներ են ձեռնարկվում այդ ուղղությամբ։
- Խնդիր ունենք ճանապարհային տեսուչների քանակի ավելացման առումով. եթե Ազատամարտիկների փողոցը մեր տեսուչների կողմից նորմալ վերահսկվում է, ապա նույնը չենք կարող ասել մյուս փողոցների մասին։
Լուսացույցերի մասով ևս խնդիրներ կան, դրանք թարմացվելու կարիք ունեն. այդ հարցով նույնպես դիմել ենք վերադասին՝ նոր, ժամանակակից (ժամացույցով) լուսացույցեր ձեռք բերելու և տեղադրելու համար։
Կադրերի որակի առումով էլ խնդիրներ ունենք։ Այդ բացը փորձում ենք լրացնել սեմինար-պարապմունքների և դասընթացների կազմակերպմամբ։
ՃՏՊ-ների պատճառներից մեկը ճանապարհների անբարեկարգ լինելն է։ Ամեն տարի ձմռան նախօրյակին դիմում ենք ԱՀ քաղաքաշինության նախարարությանը, քաղաքապետարանին, գործող ճանապարհային ընկերությանը, որպեսզի վաղօրոք նախապատրաստվեն ձմռանը՝ պահեստավորելով աղ և ավազ։ Նշված գերատեսչությունների և կազմակերպությունների հետ պարբերաբար ստուգումներ ենք անցկացնում, ակտավորում և ներկայացնում ենք թերությունները՝ դրանք վերացնելու համար։
Բացի այդ, երթևեկության կանոնների խախտումներն ենք ի հայտ բերում։ Դրանք բոլորը քննարկվում են խորհրդակցությունների ժամանակ, կարգազանց վարորդները ենթարկվում են տույժերի և դրամական տուգանքների։
Անվտանգ երթևեկության ապահովման ուղղությամբ տարվող աշխատանքների շարքում հարկ է նշել նաև դպրոցականների հետ տարվող աշխատանքը։ Ունենք քարոզչության գծով ավագ տեսուչ, ով պարբերաբար հաճախում է դպրոցներ, հանդես գալիս հատուկ ծրագրերով ու դասընթացներով։ Բացի այդ, երևի թե նկատել եք, որ ամեն առավոտ՝ ՙպիկ՚ ժամերին, ճանապարհային ոստիկանության տեսուչները կանգնում են քաղաքի խաչմերուկներում ու դպրոցամերձ փողոցներում, անձամբ օգնում են երեխաներին անցնելու ճանապարհը։ Սա թերևս բացառիկ երևույթ է համաշխարհային պրակտիկայում, նաև՝ ուսուցողական բնույթ է կրում։
Ավարտելով խոսքս` բոլորին՝վարորդ թե՜ հետիոտն, կոչ եմ անում պահպանել ճանապարհային երթևեկության կանոնները։ Ծնողներին՝ սովորեցնել երեխաներին ճիշտ անցնել ճանապարհը և ոչ թե երեխաների ձեռքից բռնած խախտել կանոնները։ Մենք էլ մեր հերթին փորձում ենք լինել հետևողական, ծառայությունը կազմակերպել հնարավորինս արդյունավետ, անվտանգ։ Կանաչ ճանապարհ եմ մաղթում բոլորին։