ՊԱՏՐԱՍՏԵԼ ՄԱՍՆԱԳԵՏՆԵՐ` ՀԱՇՎԻ ԱՌՆԵԼՈՎ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋԱՐԿԸ
Սվետլանա ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
Մինչև վերջին տարիները արտադրության անկման, մասնագետների պահանջարկի կտրուկ նվազման հետևանքով նախնական և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների շրջանավարտները լուրջ դժվարություններ ունեին համապատասխան աշխատանք գտնելու խնդրում և գաղտնիք չէ, որ արտագաղթի մեծ բաժինը հասել է այս ոլորտի մարդկանց:
Սակայն այսօր արդեն հանրապետության տնտեսության աշխուժացման, սոցիալ-տնտեսական վիճակի բարելավման, գործարարների խավի ձևավորման պայմաններում միջին մասնագիտական և արհեստագործական ուսումնական հաստատությունների շրջանավարտների խիստ պակաս է զգացվում աշխատաշուկայում, և պահանջարկն այդ էապես ավելանալու միտում ունի:
2019թ. դեկտեմբերի վերջին ԱՀ նախագահ Բակո Սահակյանը ստորագրել է որոշում Բերձորում գյուղատնտեսական քոլեջ ստեղծելու մասին: Դրան նախորդել էր մայիս ամսին փոխըմբռնման հուշագրի ստորագրումը ԱՀ կրթության, գիտության և սպորտի նախարարության և նշյալ քոլեջի հովանավորներ` ԱՄՆ-ում բնակվող մեր հայրենակիցներ Անուշավան և Օֆիկ Աբրահամյանների ստեղծած համանուն կրթական հիմնադրամի միջև: Ակնկալվում է, որ կրթօջախն իր դռները դիմորդների առջև կբացի այս տարվա սեպտեմբերին: Քաշաթաղի շրջանում գյուղատնտեսական ուղղվածության ուսումնական հաստատության ստեղծումը պատահական չէ. տարածաշրջանն ունի մեծ ներուժ. այստեղ է մեր հանրապետության գյուղատնտեսական նշանակության հողերի գերակշիռ մասը: Շրջանի հյուսիսային հատվածում կլիմայական պայմանները թույլ են տալիս գյուղատնտեսության ավելի կոշտ ճյուղերի զարգացումը, իսկ հարավային մասում գրեթե արևադարձային եղանակ է: Անասնապահության, դաշտավարության, այգեգործության, մեղվաբուծության զարգացման համար այն մեծ հեռանկար ունի: Հարևան Սյունիքի մարզը ևս գյուղատնտեսական մասնագետների մեծ պահանջարկ ունի: Քոլեջն առաջարկելու է գյուղատնտեսական մասնագիտությունների դասընթացներ, որոնք կունենան նաև գործնական բաղադրիչ(կաթի, պանրի արտադրության տեխնոլոգիա և այլն):
ՙԱյսօր մեր աշխատաշուկան լցված է բարձրագույն կրթությամբ դիպլոմավորված մասնագետներով, որոնց մի զգալի մասը չի կարողանում գտնել համապատասխան աշխատանք, որովհետև աշխատաշուկայում այդքան պահանջարկ չկա: Փոխարենը կա պահանջարկ վարպետների, միջին օղակի մասնագետների, բայց մենք չունենք այդ մասնագետները: Թյուր կարծիք կա, որ բարձրագույն կրթություն ստացածներն ավելի բարձր են վարձատրվում, և դրա համար շատերը ձգտում են անպայման գնալ համալսարան ու, արդյունքում ստացվում է, որ ունեն դիպլոմ, բայց չունեն աշխատանք և, ընդհանրապես, չեն կարողանում վաստակել: Կրթության համակարգում մենք չենք կարող բարեփոխումներ իրականացնել, եթե նախնական և միջին մասնագիտական օղակում չկատարենք բարեփոխումներ, որովհետև մեր երեխաներին պետք է այլընտրանք առաջարկենք՚,-ասում է ԱՀ ԿԳՍ նախարար Նարինե Աղաբալյանը: Նախնական (արհեստագործական), միջին մասնագիտական կրթության գրավչության ուղղությամբ նախարարության կողմից հետևողական քաղաքականություն է տարվում: Այսօր Արցախում գործում են այդ օղակի տարբեր ոլորտների մեկ տասնյակ ուսումնական հաստատություններ. Ստեփանակերտի, Մարտունու, Շուշիի ՙԵզնիկ Մոզյան՚ արհեստագործական ուսումնարաններ, Ստեփանակերտի Թամարա Քամալյանի անվան բժշկական քոլեջ, Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական, պարարվեստի ուսումնարաններ, Շուշիի Ա. Խաչատրյանի անվան հումանիտար քոլեջ, Ստեփանակերտի Ք. Իվանյանի անվան ռազմամարզական վարժարան: Միջին մասնագիտական ծրագրեր են իրականացնում ՙՇուշիի տեխնոլոգիական համալսարան՚ հիմնադրամը և Ստեփանակերտի ՙԳրիգոր Նարեկացի՚ համալսարանը:
Արհեստագործական ուսումնարանի նշաձողն այսօր Շուշիի ՙԵզնիկ Մոզյան՚ ուսումնարանն է` որպես ամենաժամանակակից կրթական հաստատություն: ՙՄեր երազանքն է, որ ոլորտի բոլոր հաստատությունները բարձրացվեն այդ մակարդակի՚,-ասում է Ն. Աղաբալյանը և ափսոսանքով նշում որոշ հաստատությունների ոչ բարվոք վիճակը: ՙՄեր պայմանները մեր խոցելի տեղն են, և մենք այս ուղղությամբ ևս պետք է փնտրենք հովանավորներ ու ծրագրեր իրականացնեք՚,-շարունակում է նախարարը` մասնավորապես մատնանշելով Ստեփանակերտի և Մարտունու արհեստագործական ուսումնարանները և Թամարա Քամալյանի անվան բժշկական քոլեջը: Նա նշեց, որ բարեփոխումներ են իրականացվում Ստեփանակերտի արեստագործական ուսումնարանում: ՙՔրիստոնյաները կարիքի մեջ՚ հասարակական կազմակերպության օգնությամբ այստեղ արդեն այդ աշխատանքներն սկսված են: Ուսումնարանում ստեղծվում է նոր արհեստանոց, փայտամշակման հաստոցներն արդեն ճանապարհին են իտալացի վարպետների հետ միասին: Վարպետները կժամանեն և երեք մասնագիտությունների`փայտամշակման, վարսավիրական արվեստի և հասարակական սննդի մասնագիտությունների ուղղությամբ կսկսեն նոր կրթական ծրագրեր իրականցնել և մասնագետներ պատրաստել: Այդ նպատակով արդեն սկսվել և շարունակվելու են իտալերենի դասընթացները: Օտար լեզուների իմացությունն անհրաժեշտ է մասնագիտության մեջ հաջողության հասնելու համար: ՙՆախարարությունը պատրաստ է կազմակերպելու ուսանողների փորձուսուցումը, ուսումնառությունը արտերկրում, որպեսզի նրանք կատարելագործվեն ընտրած մասնագիտության մեջ՚,- վստահեցնում է Ն. Աղաբալյանը:
Բժշկական քոլեջում էլ որոշ աշխատանքներ արդեն տարվում են, որպեսզի գոնե տանելի պայմաններ ստեղծվեն ուսումը պատշած մակարդակով կազմակերպելու համար: ԿԳՍՆ-ն առողջապահության նախարարության հետ ունի պայմանավորվածություն, և արդեն սկսվել են աշխատանքները անհրաժեշտ նյութեր, դիդակտիկ պարագաներ քոլեջին տրամադրելու, ուսանողների փորձուսուցումը հիվանդանոցներում կազմակերպելու ուղղությամբ:
Փոքրիկ նվիրատվությունների միջոցով բարելավվում են Մարտունու արհեստագործական ուսումնարանի պայմանները: ՙԲոլոր ուղղություններով կարծես թե փոքրիկ քայլերով առաջընթաց կա, բայց հուսով եմ, որ 2020-ը մենք ավելի մեծ քայլերով ենք կարողանալու առաջ գնալ՚,-ասում է Ն. Աղաբալյանը:
Նախնական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների նկատմամբ ուշադրություն սևեռելու հետաքրքիր քայլ էր տարեվերջին այս հաստատությունների լավագույն սովորողներին և բարեխիղճ, իրենց մասնագիտությանը նվիրված վարպետներին ու առարկայական մասնագետներին նախարարության կողմից խրախուսելը դրամական պարգևով և այլ միջոցներով, որն առաջին անգամ էր կատարվում, բայց ինչպես վստահեցրեց նախարարը, կդառնա ավանդական: Թերևս դա էլ նպաստի, որ հիմնական կրթություն ստացած աշակերտները հեշտ լուծեն իրենց առջև կանգնած խնդիրը. գնալ 12-ամյա կրթությա՞ն, այնուհետև` բուհ, թե՞ ընտրել արագ և սեղմ ժամկետում կրթություն և մասնագիտություն ստանալու հնարավորություն: Գնալ դեպի ա՞յն մասնագիտությունները, որոնք իրենց տարածաշրջանում մեծ պահանջարկ ունեն, որպեսզի վաղն ապահովված լինեն աշխատանքով, թե՞ մոդայի հետևից ընկած` ընտրեն, այսպես կոչված, վարկանիշային մասնագիտություններ, բայց արդյունքում մնան անգործ կամ լավագույն դեպքում կատարեն իրենց սրտին ոչ մոտիկ աշխատանք և միշտ դժգոհ լինել իրենց բախտից ու երկրից: