ՀՈՍՈՂ ՀՈՂ
ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ ՊԱՏՄՎԱԾՔ
... Զրույցը տեղի է ունեցել պատերազմից անմիջապես հետո,
եթե չեմ սխալվում, երկրորդ, թե՝ երրորդ օրը։
Չնայած դա զրույց համարելն էլ տրամաբանական չէ։
Լինու՞մ է, չէ՞, երբ մարդ արարածը հանդիպում է հենց ինքն իրեն։
Պատահական, առանց հատուկ պայմանավորվածության,
հնարավոր է, նույնիսկ, կեսգիշերին, փողոցում, տանը,
ծանր անձրևի տակ... հոգնած ձյուների մեջ...
-Ե՞րբ ես զոհվել։
-Պատերազմի առաջին օրը...
ՀՐԱԴԱԴԱՐԻ ԱՌԱՋԻՆ ՕՐԸ
Տան սրթսրթացող պատերի տակ,
ծռմռված պատուհանների սառած գոգերին,
նաև վերքածածկ դռան աներկինք շեմին,
ամբողջ գիշեր կաղկանձում էր դատարկությունը,
Իսկ ես հետո միայն պիտի հասկանայի,
որ իմ փրկությունը մի սովորական կատվի ձագ էր, մի փիսիկ,
որ վախից անդադար մլավում էր
քաղաքի որբացած թաղամասերից մեկում...
ԷԼԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՑ ՀԵՏՈ
Ոչ մեկը չի անցել, չի անցել, ես եղել եմ այնտեղ,
ոչ մեկը չի անցել ծովը...
և երբ կրկին վերադարձել են զարմացած ջրերը,
Մովսեսին տեսնող չի եղել...
Հետգրություն.
Այս մասին քիչ առաջ հաղորդագրություն տարածեցին
որոնողական աշխատանքները դադարեցրած
բոլոր ահել ու ջահել փրկարարները...
ԷԼԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՑ ՀԵՏՈ
Այսօր,
ադամամութին,
երբ լույսն ու խավարը դեռ շարունակում էին քաշքշել իրար,
մենք դեռ գիշերն էինք բռնել ճանապարհի ձեռքը,
քաղաքից հեռու մի բացատում, ծաղիկների մեջ, երկնքի աչքի առաջ,
գնդակահարեցի հազար անգամ գել ու գազանի առաջն առած իմ Արջուկին,
որովհետև բոլորն ինձ անընդհատ համոզում էին,
որ նա կատաղել էր պատերզմից հետո
և մարդկանց չէր տարբերում
տարիներ առաջ բնակավայրը գրոհող այդ ողորմելի գիշատիչներից...
Հետգրություն.
Իսկ երեկոյան, երբ մեն-մենակ վերադարձա քաղաք,
հրապարակներում ու փողոցներում հավաքված հազարավոր մարդիկ
իրար հոշոտում էին ագահորեն ու դիվահար...
ԷԼԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՑ ՀԵՏՈ
Ես վաղուց, շատ-շա՛տ վաղուց
ոչինչ չեմ հորինում ո՜չ մեծերի համար, ոչ էլ՝ փոքրերի,
բայց երկնքից ամեն օր խնձորներ են ընկնում
փայլփլուն ու գույն-գույն,
թեպետ ոչ մեկը չի գալիս իր խնձորները տանելու...
Հետգրություն.
Երևում է Տերը գործեր ունի կարևոր ու անհետաձգելի,
և նրան ամենևին էլ չի հետաքրքրում,
թե ինչով է զբաղված մի ժամանակ զվարճալի պատմություններ հորինող
կարգին բանաստեղծ ՆՈՐԵԿ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԸ...
ԷԼԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՑ ՀԵՏՈ
Ես այդպես էլ չհարմարվեցի
մենակ ապրելու քաղցր տառապանքին,
և ամենևին էլ չեմ հասկանում, ինչու են այդքան ուրախ
ինձնից հեռացողները...
ՀՈՍՈՂ ՀՈՂ
ՊՈԵՄ
Չգիտեմ ով է լինելու ինձ գնդակահարողներից ամենավերջինը...
ես անչափ կարևոր բան ունեմ նրան հաղորդելու...
բոլոր գնդակահարվածներից,
կախաղան հանվածներից ու խարույկը նետվածներից
գուցե հարցնեմ նաև՝
չե՞ն հոգնել, արդյոք, այդպես անընդհատ մեզնից հրաժարվելուց...
Իսկ իմ մահապատժի հերթական արարողությանը աճապարողներից ոչ մեկը
չի էլ նկատի,
որ քիչ առաջ մեկն էլ հեռացավ՝
երկրի իր բաժինը կարկատած գրպանում հարմար տեղավորած՝
այդպես էլ չիմանալով որտեղ են գիշերում հալածվածները...
որ մեր հազարամյա քաղաքի բոլոր բնակիչները
հարմարավետ ու արևկող կացարաններ են պատվիրել
ամենամեծ հանգստարանում...
ինձ, թվում է, մեկն էլ կողպել է երկնքի շողշողուն դռները
և չի հիշում որտեղ է թաքցրել միակ ու եզակի բանալին...
Հիմա արդեն ինձ կարող եք քարկոծել
առանց ամաչելու և որտեղ ցանկանում եք,
ես քիչ առաջ հարյուր տարվա չհարձակվելու պայմանագիր կնքեցի
վերջերս իմ տան շեմին սուտմեռուկի տվող մահվան հետ...
որովհետև ես նոր եմ միայն հասկացել,
որ մահն այսքան պարզունակ ու անինքնասեր սրիկայի մեկն է...
Հիշու՞մ եք,
անդամահատված մի օր էլ,
երբ շները սկսեցին ինքնամոռաց հաչել,
ես հայտարարեցի, որ պատերազմն ավարտվել է...
Իսկ դու այդպես էլ չգուշակեցիր,
որ այսօր քեզ մատուցած պեծին-պեծին տվող պտուղները
քաղել եմ խնձորենու զվարթ ճյուղերից,
որ տնկելու եմ եկող գարնանը,
երբ վերջապես հանգչի այս պառաված ձմռան ամենավերջին օրը...
թեպետ փողոցներում դեռ վնգստում է ոտաբոբիկ ցուրտը,
և քաղցած ու կատաղած է
ընդամենը մի քանի օր առաջ պատերի ու դռների առաջ ծույլ-ծույլ մրափած
անտրամադիր քամին...
և ես ամենևին էլ չգիտեմ,
թե ինչու եմ այսքան խնամքով պահում պատահական մարդկանց,
վաղուց մահացած հարևաններիս
և ընդամենը մի քանի անգամ հանդիպած անիմաստ կանանց
սև ու սպիտակ լուսանկարները...
նաև հազար տարվա շորերս, որ երբեք, երբեք, էլ երբե՛ք չեմ հագնելու...
Նկատե՞լ եք,
ծերացող թռչունների թևերից
ամեն օր ընկնում է անընդհատ ծանրացող երկինքը...
Իսկ ամբողջ օրը,
անծանոթ մեկը, փողոցներն ընկած տարածում էր բոթը,
որ Ագռավաքարի բնակիչները
տեղափողվել են ավելի ապահով ու գեղեցիկ բնակավայրեր,
որտեղ ո՜չ ցորեն է աճում, ո՜չ մասուր,
ոչ էլ ընկուզենու ճյուղերն են շոյում թանձր երկնքի չսափրված երեսը...
որտեղ ինչ-որ մեկի սկսած պատերազմը
ինչ-որ մեկը ավարտում է մի օր...
և փոքրիկները կռիվ-կռիվ չեն խաղում ամայի ու բզկտված բակերում...
ծերուկներն էլ չեն հիշում,
թե ինչ ճակատամարտերի են մասնակցել իրենց նախնիները...
իսկ երբ մեկն էլ զարմացած ներկայացնում է
մեր ՓՈՔՐ ՄՀԵՐԻ զարմանահրաշ պատմությունը,
բոլորը անհասկանալի քրքջում են...
Իսկ շատ-շա՛տ տարիներ առաջ ծովերից բերած
փոքրիկները՝
ծովերի մասին իրենց սուտլիկ ու անընդհատ կրկնվող
պատմություններով
վաղուց դարձել են ձանձրալի ու անօգնական...
և երկնքից էլ երեխաներ չեն իջնում՝ արագիլների թևերին նստած...
և մենք հազար տարի հետո էլ չենք հասկանալու
ո՞վ և ինչու՞ է հորինել
ԾՈՎԻՑԾՈՎ հեքիաթը՝ անհավատալի ու տարօրինակ...
ՀԱՅՐԵՆԻ՜Ք...
ՀԱՅՐԵՆԻ՛Ք...
ՀԱՅՐԵՆԻ՞Ք...
Ո՞վ, թե՝ ինչ...
որտե՞ղ ես, եղբայր,
ամաչում եմ ասել, որ սիրում եմ...