ՀԱՄԱԼԻՐ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ՝ ԱՌԱՋԸՆԹԱՑԻ ԳՐԱՎԱԿԱՆ
ԼՂՀ գնահատման և թեստավորման կենտրոնում ամփոփվել են ուսումնական տարվա 1-ին կիսամյակի ավարտին անցկացված արտաքին գնահատման արդյունքները: Հիշեցնենք, որ ԳԹԿ-ի կողմից անց է կացվել հանրակրթություն իրականացնող բոլոր ուսումնական հաստատությունների 4-րդ, 6-րդ, 7-րդ, 8-րդ, 11-րդ դասարանների սովորողների արտաքին ընթացիկ գնահատում` երկուսից մինչև հինգ առարկաներից: Ընդհանուր ստուգվել է 851 դասարան` 6257 աշակերտի ընդգրկմամբ :
339 հոգու բացակայությունը, որը կազմում է ընդհանուրի 5 տոկոսը, ԳԹԿ տնօրեն Յուրի Քարամյանը համարում է բնականոն։
Ընթացիկ արտաքին գնահատման առանձնահատկության, արդյունքների մասին ԳԹԿ տնօրենը հետևյալ նկատառումներն արեց:
Այն նախորդ նմանատիպ ստուգումներից տարբերվում է նրանով, որ անց է կացվել ոչ թե 50-60 դպրոցներում`ներգրավելով աշակերտների 50-70 տոկոսին, այլ բոլոր դպրոցներում , նախատեսված բոլոր դասարաններում, կարելի է ասել` 100 տոկոսով: Հասկանալի է` երկրորդ կիսամյակում ստուգումներին կընդգրկվեն մյուս դասարանները:
Դա նպատակ էր, որ իր առջև դրել և, տնօրենի խոսքերով` ոչ միանգամից, այլ աստիճանաբար հասել էր կառույցը, երբ համոզմունք է առաջացել, որ կարելի է ստուգման գործընթացի վերահսկողությունը թողնել դպրոցներին: 2008 թվականից, երբ սկսել են արտաքին ընթացիկ գնահատում իրականացնել, բոլոր ստուգվող դասարաններում վերահսկողությունն իրականացրել են միայն ԳԹԿ աշխատողները: 2009-2010 ուստարում այդ աշխատանքներում ներգրավվել են նաև նախարարության, կրթության ազգային ինստիտուտի, դպրոցների չաշխատող մանկավարժներին: 2010-2011 ուստարում, ԳԹԿ- ից բացի, ներգրավել են նաև ներկայացուցիչներ դպրոցներից. ստուգվող դասարանների մոտ 20 տոկոսում արդեն միայն դպրոցի ներկայացուցիչներ էին: Պարզվել է, որ որոշ դասարաններում խախտվել է արտաքին ընթացիկ գնահատման կարգը, արդյունքները չէին համապատասխանում սովորողների իրական գիտելիքներին: Բավական էր մեկ ուսուցչի կամ աշակերտի կողմից հուշում` պատկերը լրիվ կեղծվում էր: Դա զգացվում էր գրավոր աշխատանքների արդյունքներից: Դպրոցի տնօրենների հետ անցկացված սեմինարների, խորհրդակցությունների ժամանակ այդ թերությունները նշվել են, ասվել է, որ դա պատվի հարց է, ինչո՞ւ կարգը խախտել, ուրեմն և՝ աշակերտը ոչ իր իրական գիտելիքներին համապատասխան գնահատվի: Օգոստոսյան խորհրդակցության ժամանակ դպրոցի տնօրեններին տեղեկացվել է, որ արտաքին ընթացիկ գնահատումը պլանավորված է անցկացնել բոլոր դպրոցներում, և որ վերահսկողությունն իրականցվելու է դպրոցի ներկայացուցիչների կողմից, քանզի ֆիզիկապես հնարավոր չէ, որ ԳԹԿ-ն պահանջվող սեղմ ժամկետում բոլոր տեղերում ինքը վերահսկողություն իրականացնի։ Եվ 2011-2012 ուսումնական տարում ստուգվող դասարանների 50 տոկոսում արտաքին ընթացիկ գնահատման վերահսկողությունը կատարվել է միայն դպրոցի ներկայացուցիչների կողմից: Կարգը հիմնականում պահպանվել է: 851 դասարաններից միայն 133-ում գրավոր աշխատանքները վերահսկվել են ԳԹԿ-ի և դպրոցի ներկայացուցիչների, իսկ 718 դասարաններում` միայն դպրոցի ներկայացուցիչների կողմից: Կարգի խախտումը կազմել է 15 տոկոս, և միայն 56 դասարանների արդյունքներն են եղել կասկածելի, որը կազմում է 8 տոկոս: ԳԹԿ տնօրենը դա դրական տեղաշարժ է համարում: ՙԵթե ոչ 100, գոնե 70 տոկոսով ճիշտ գնահատենք, կհամարեմ մեծ առաջընթաց: Կազմակերպչական աշխատանքները գոհացուցիչ են, բայց չպետք է բավարարվել ձեռք բերածով։ Ցանկացած միջոցառում պետք է նպաստի աշխատանքների կատարելագործմանը: Իսկ եթե միայն պիտի լինի արդյունք արդյունքի համար, պետք չէ՚,- ասաց նա:
Ի տարբերություն նախորդ տարիների՝ եղել է ընդամենը 4 բողոք, 4-րդ դասարանի գնահատականների անհամաձայնություն, բայց բողոքարկումը, որի ընթացքում վերլուծվել է աշխատանքը, ցույց է տվել, որ ճիշտ է գնահատված: ՙՄեր նպատակը դա է` հասնել իրական գնահատականի նշանակման: Երբ կարգը պահպանվում է, թեստերում պատահականությունը նվազագույնի է հասցվում, մանավանդ որ չունենք միայն ընտրովի պատասխաններով թեստեր՚։
Ընդհանուր գնահատված 6257 սովորողներից 10-բալանոց համակարգում 0-3 միավոր (անբավարար) ստացել է 1697-ը (27%), 4-6 միավոր (բավարար)` 2869 (46%), 7-8 միավոր (լավ) 1431 աշակերտ (23%)։ 9 միավոր (գերազանց) ստացել է 210 հոգի (3%), 10 միավոր (բացառիկ) ստացել է 48 հոգի (1%)։ Վիճակը նախորդ ստուգման համեմատ գրեթե մնացել է անփոփոխ։ Դրությունը նույնն է նաև ավագ դպրոցում։ 1-2% աճը ԳԹԿ տնօրենն առանձնապես առաջընթաց չի համարում: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ հիմա ավագ դպրոց գնում են ոչ թույլ աշակերտները, թվում է, թե ավելի բարձր արդյունքներ պետք է գրանցվեին: Ոչ մեծ փոփոխության պատճառներից մեկը Յու. Քարամյանը համարում է այն, որ հնարավոր է, նախորդ տարիներին թեստերում պատահականությունն ավելի շատ է եղել, և գնալով կատարելագործվում են ինչպես այս, այնպես էլ կազմակերպչական հարցում, և արդեն իրական գնահատականն է նշանակվում: Նրա կարծիքով, հարցին միակողմանի չպետք է մոտենալ։ Պատճառները կարելի է փնտրել ծրագրերի, դասագրքերի, ինչու չէ` նաև ուսուցիչների մեջ։ Նա համամիտ է, որ այսպես էլ պետք է լինի։ Հնարավոր չէ ամեն տարի 20-30% տարբերությունը։ Բայց գալիս է մի պահ, երբ բարելավելով-բարձրանալով՝ հասնում ես մի կետի ու կանգ առնում։ Այսինքն` պետք է հաջորդ քայլն անել՝ առաջ գնալու համար։ Արդեն քայլ արվել է` կարգապահության, զգոնության առումով, սովորողները, ծնողները լուրջ են վերաբերվում ուսմանը։ Բայց ուրիշ քայլեր ևս պետք է արվեն, որպեսզի տեղից պոկում լինի։ Այստեղ արդեն առաջ են գալիս ուսուցիչների ատեստավորման, կարգերի և այլ հարցեր։ ՙԿրթությունն առավել կոնսերվատիվ համակարգ է։ Արդյունքը միանգամից չի զգացվում։ Մի մասնագետ, մի ուսուցիչ պատրաստելը տարիների աշխատանք է պահանջում։ Չենք ասում արդյունքները վատ են, բայց գոհացուցիչ էլ չեն՚,- ասաց Յու. Քարամյանը։
Ռուսաստանում է ապրում ղարաբաղցի նշանավոր թեստաբան Վադիմ Ավանեսովը: Յու. Քարամյանը ափսոսանք է հայտնում, որ մեզանում նրա ներուժը չի օգտագործվում, ինչպես անում են ԱՊՀ մի շարք երկրներ: Նա գտնում է, որ տեխնիկայի և կապի ժամանակակից պայմաններում ծայրամասային գյուղերում մասնագետների պակասը չպետք է պատճառ դառնա ոչ բավարար ուսուցման։
Ըստ դասարանների վերլուծությունը բացահայտել է անբավարարների աճ 11-րդ դասարանում՝ հայոց պատմությունից և հանրահաշվից: ԳԹԿ տնօրենի խոսքերով` մտածելու տեղիք են տալիս և՜ ուսուցիչները, և՜ աշակերտները։
Ստուգվողների մեծ մասը հիմնական դպրոցից է: Այստեղ էլ գրեթե նույն տոկոսները պահպանվել են։ Բայց զգացվում է, որ դասարանները բարձրանալով՝ թուլանում են: ՙԼավ՚և ՙգերազանց՚ գնահատականները հիմնականում պահպանվում են։ Բայց ՙանբավարար՚-ների և ՙբավարար՚-ների քանակում 8-9 %-ով տարբերություն է զգացվում։ ԳԹԿ տնօրենի կարծիքով` այստեղ, հավանաբար, դեր է խաղում այն, որ աշակերտը մտածում է, որ 9-րդ դասարանն ավարտելուց հետո դուրս է գալու դպրոցից, և տեմպերը թուլացնում: Իսկ ցածր դասարաններում ծնողները, ուսուցիչները դեռ կարողանում են ազդել երեխայի վրա, ու նրանք սովորում են։ 4-րդ դասարանում արդյունքները 2-3%-ով բարելավվել են, բայց ՙգերազանց՚-ները (քանակը՝ 8%) ԳԹԿ տնօրենը բավարար չի համարում (գոնե 10-20% պետք է լինի)։ Այնինչ՝ դասամատյանում գերազանցիկների թիվն ավելի մեծ է։
Ընդհանուր վիճակը նա գնահատում է բավարար՝ ասելով, սակայն, որ եթե երկու տարի արդեն նույն տոկոսային հարաբերությունը մնում է, խորհելու տեղիք է տալիս:
Յու. Քարամյանի համոզմամբ՝ ընթացիկ գնահատումը տարվա մեջ պետք է մի քանի անգամ լինի: ՙԴա ոչ թե ստուգում ենք դպրոցը, այլ օգնում ենք,¬ասում է նա։¬ Իրենք ևս հասկանում են , թե ինչ վիճակ է։ Ժամանակ կգա, երբ կպարզվի, որ դպրոցն ավելի ճիշտ է գնահատում իր աշակերտին, քան մենք։ Եվ այն ժամանակ ահագին գործառույթներ կդրվեն դպրոցի տնօրենների վրա։ Բայց մինչ այդ պետք է օգնենք նրանց: Ես միշտ ասում եմ` գիտելիքի ամենավերջին ստուգումը համակարգիչն է անում, իսկ ամենից ճիշտ ստուգումը` ուսուցիչը։ Մենք օգնում ենք վերականգնելու դպրոցի վարկանիշը, ուսուցչի հեղինակությունը՚։
Սվետլանա ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ