ՈՒԺԵՂԱՑՎՈՒՄ Է ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԿԱՏՄԱՄԲ

 ԱՀ կա­ռա­վա­րու­թյան ապ­րի­լի 30¬ի նիս­տում ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րար Ար­թուր Հա­րու­թյու­նյա­նը ներ­կա­յաց­րել է եր­կու նա­խա­գիծ` 2018 թվա­կա­նի պե­տա­կան բյու­ջեի կա­տար­ման մա­սին հաշ­վետ­վու­թյու­նը և ՙԱՀ 2019թ. պե­տա­կան բյու­ջեի մա­սին օ­րեն­քում փո­փո­խու­թյուն­ներ կա­տա­րե­լու մա­սին՚ օ­րի­նա­գի­ծը: Ներ­կա­յաց­նե­լով հար­ցե­րից ա­ռա­ջի­նը, Ա. Հա­րու­թյու­նյանն անդ­րա­դար­ձել է ըն­թա­ցիկ այդ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ձևա­վոր­ված տն­տե­սա­կան մի­ջա­վայ­րին և ներ­կա­յաց­րել ո­րոշ մակ­րոտն­տե­սա­կան ցու­ցա­նիշ­ներ։ 

Այս­պի­սով, ան­ցյալ տա­րի հա­մա­խա­ռը ներ­քին ար­դյուն­քը կազ­մել է 310,3 մի­լիարդ դրամ` ա­պա­հո­վե­լով գրե­թե 12 տո­կոս տն­տե­սա­կան աճ` 1,9 տո­կոս դեֆ­լյա­տո­րի պայ­ման­նե­րում: Տն­տե­սա­կան ակ­տի­վու­թյան ցու­ցա­նի­շը կազ­մել է 12,1 տո­կոս։ Նման բարձր ա­ճի տեմ­պի հա­մար հիմք է հան­դի­սա­ցել նյու­թա­կան ար­տադ­րու­թյան ճյու­ղե­րի, մաս­նա­վո­րա­պես` հան­քար­դյու­նա­բե­րու­թյան ո­լոր­տի ա­վե­լաց­ված ար­ժե­քի ա­ճը, որն ա­պա­հո­վել է տն­տե­սա­կան ա­ճի մո­տա­վո­րա­պես 5,1 տո­կո­սը։ Ա. Հա­րու­թյու­նյա­նը նշել է, որ միա­ժա­մա­նակ դրա­կան դի­նա­մի­կա է ար­ձա­նագր­վել նաև տն­տե­սու­թյան ճյու­ղե­րի դի­վեր­սի­ֆի­կաց­ման ա­ռու­մով։ Մաս­նա­վո­րա­պես` հան­քար­դյու­նա­բե­րու­թյու­նից բա­ցի ար­դյու­նա­բե­րու­թյան այլ ճյու­ղե­րի հաշ­վին է ա­պա­հով­վել տն­տե­սա­կան ա­ճի 2 տո­կո­սը` նա­խորդ տար­վա 1,6 տո­կո­սի փո­խա­րեն։ Մեկ շն­չին ընկ­նող հա­մա­խա­ռը ներ­քին ար­դյուն­քը կազ­մել է 2 մի­լիոն 103 հա­զար դրամ, նա­խորդ տար­վա 1 մի­լիոն 855 հա­զար դրա­մի դի­մաց։ Նյու­թա­կան ար­տադ­րու­թյան հիմ­նա­կան ո­լորտ­նե­րում ար­ձա­նագր­վել են հետևյալ ցու­ցա­նիշ­նե­րը. ար­դյու­նա­բե­րա­կան ար­տադ­րան­քի ծա­վա­լը կազ­մել է 125 մի­լիարդ դրամ, այն դեպ­քում, երբ 2017 թվա­կա­նին այն ա­վե­լի քան 23 տո­կո­սով պա­կաս էր։ Շի­նա­րա­րու­թյան ծա­վա­լը կազ­մել է շուրջ 52,5 մի­լիարդ դրամ, ին­չը մոտ 11 տո­կո­սով ա­վե­լի է 2017 թվա­կա­նից։ Գյու­ղատն­տե­սա­կան ար­տադ­րան­քի ծա­վա­լը կազ­մել է 74,1 մի­լիարդ դրամ։
2018 թվա­կա­նին մի­ջին ամ­սա­կան ան­վա­նա­կան աշ­խա­տա­վար­ձը 2017 թվա­կա­նի նկատ­մամբ ա­ճել է 3,7 տո­կո­սով` կազ­մե­լով 161 հա­զար դրամ։ Ար­տա­քին առևտրաշր­ջա­նա­ռու­թյան ծա­վալն ան­ցյալ տա­րի կազ­մել է 555,1 մի­լիոն ԱՄՆ դո­լար, 2017 թվա­կա­նի հա­մե­մատ ա­պա­հո­վե­լով հա­մա­րյա 25 տո­կոս աճ։ Ընդ ո­րում, ա­ռանց հան­քար­դյու­նա­բե­րու­թյան ո­լոր­տի՝ ա­ճը կազ­մել է շուրջ 22 տո­կոս։ Ապ­րանք­նե­րի ներ­մուծ­ման ծա­վալն ա­ճել է 22,6 տո­կո­սով՝ կազ­մե­լով 353 մի­լիոն ԱՄՆ դո­լար, իսկ ար­տա­հան­ման ծա­վալն ա­ճել է 29 տո­կո­սով և կազ­մել 202,1 մի­լիոն ԱՄՆ դո­լար։ Գնա­ճը 2018 թվա­կա­նին կազ­մել է 1,8 տո­կոս։ 2018 թվա­կա­նի պե­տա­կան բյու­ջեով պլա­նա­վոր­ված 53 մի­լիարդ 813 մի­լիոն դրամ սե­փա­կան ե­կա­մուտ­նե­րի դի­մաց փաս­տա­ցի մուտ­քե­րը կազ­մել են 54 մի­լիարդ 282 մի­լիոն դրամ։ Դա նշա­նա­կում է, որ ծրագ­րա­վոր­ված ցու­ցա­նի­շը կա­տար­վել է 100,9 տո­կո­սով, որն իր հեր­թին 31 տո­կո­սով գե­րա­զան­ցում է 2017 թվա­կա­նի ցու­ցա­նի­շը։ Հար­կեր¬ՀՆԱ փոխ­հա­րա­բե­րակ­ցու­թյու­նը կազ­մել է 17,3 տո­կոս։ Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, հար­կա­յին ե­կա­մուտ­նե­րի շուրջ 79 տո­կոսն ա­պա­հով­վել է խո­շոր հարկ վճա­րող­նե­րի կող­մից։
ՀՀ-ի կող­մից ստաց­ված միջ­պե­տա­կան վար­կի գու­մա­րը կազ­մել է 51 մի­լիարդ 428 մի­լիոն դրամ։ Ա. Հա­րու­թյու­նյա­նը կարևոր է հա­մա­րել նշել, որ 2018 թվա­կա­նին ա­ռա­ջին ան­գամ պե­տա­կան բյու­ջեի սե­փա­կան ե­կա­մուտ­նե­րը գե­րա­զան­ցել են ՀՀ¬ից ստաց­վող միջ­պե­տա­կան վար­կի չա­փին։ Նա­խա­րա­րի զե­կույ­ցի հա­մա­ձայն` 2018 թվա­կա­նի բյու­ջեի փաս­տա­ցի ծախ­սե­րը կազ­մել են 104 մի­լիարդ 450 մի­լիոն դրամ։ Կա­ռա­վա­րու­թյան կող­մից նա­խանշ­ված հիմ­նա­կան ծախ­սա­յին գե­րա­կա­յու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք կան­խա­տե­սել էին ան­ցյալ տա­րի, հա­մա­պա­տաս­խա­նում են այն ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք ամ­րագր­ված են 2018¬2020 թվա­կան­նե­րի միջ­նա­ժամ­կետ ծախ­սա­յին ծրագ­րին։ 2018 թվա­կա­նի բյու­ջեի կա­տար­ման ժա­մա­նակ պարտ­քե­րի կու­տա­կում­ներ չեն ե­ղել. կա­ռա­վա­րու­թյա­նը հա­ջող­վել է ամ­բողջ ծա­վա­լով ֆի­նան­սա­վո­րել աշ­խա­տա­վար­ձե­րը և կա­տա­րել հանձն ա­ռած սո­ցիա­լա­կան պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը։
Ա. Հա­րու­թյու­նյա­նը ներ­կա­յաց­րել է նաև տն­տե­սու­թյան տար­բեր ճյու­ղե­րում ի­րա­կա­նաց­ված ծրագ­րերն ու նրանց ֆի­նան­սա­վո­րում­նե­րը։ Նիս­տը վա­րող Նա­խա­գահ Բա­կո Սա­հա­կյա­նը հե­տաքր­քր­վել է առ­կա ֆի­նան­սա­կան կար­գա­պա­հու­թյամբ, ո­րի ուղ­ղու­թյամբ լրա­ցու­ցիչ աշ­խա­տանք­նե­րի անհ­րա­ժեշ­տու­թյան մա­սին խոս­վել է բազ­միցս։ Ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րա­րը տե­ղե­կաց­րել է, որ այդ ուղ­ղու­թյամբ բա­վա­կա­նին մեծ աշ­խա­տանք է ի­րա­կա­նաց­վել և հա­ջորդ տա­րի­նե­րին այդ աշ­խա­տան­քի շնոր­հիվ ա­ռա­վել ար­ժա­նա­հա­վատ տե­ղե­կատ­վու­թյուն է ամ­րագր­վե­լու։ Ֆի­նան­սա­կան կար­գա­պա­հու­թյան ա­պա­հով­ման հա­մար բո­լոր ծրագ­րե­րը, ո­րոնք պա­հան­ջում են լրա­ցու­ցիչ հաշ­վարկ­ներ, ման­րա­մասն քն­նարկ­վել են բո­լոր շա­հագր­գիռ մար­մին­նե­րի հետ, հս­տա­կեց­վել են ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք էլ հաշ­վի կառն­վեն հե­տա­գա աշ­խա­տան­քի ըն­թաց­քում։
Ինչ վե­րա­բե­րում է 2019 թվա­կա­նի պե­տա­կան բյու­ջեի մասին օ­րեն­քում փո­փո­խու­թյուն­նե­րին, այս մա­սին ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րարն ա­սաց, որ դրանց անհ­րա­ժեշ­տու­թյունն ա­ռա­ջա­ցել է 2018թ. դեկ­տեմ­բե­րին կա­տար­ված` ՙԱՀ ըն­դեր­քի մա­սին օ­րենս­գր­քի՚ փո­փո­խու­թյան և 2019թ. մար­տին Բնա­պահ­պա­նա­կան և բնօգ­տա­գործ­ման վճար­նե­րի մա­սին ԱՀ օ­րեն­քում փո­փո­խու­թյուն­նե­րի հետևան­քով։ Նա­խագ­ծով ա­ռա­ջարկ­վում է 3 մի­լիարդ դրա­մով ա­վե­լաց­նել 2019 թվա­կա­նի պե­տա­կան բյու­ջեով նա­խա­տես­ված հար­կա­յին ե­կա­մուտ­ներ և պե­տա­կան տուր­քեր ե­կամ­տա­տե­սա­կը։
Նույն չա­փով կա­վե­լաց­վի 2019թ. պե­տա­կան բյու­ջեով նա­խա­տես­ված կա­պի­տալ ներդ­րում­նե­րի ծրագ­րի ֆի­նա­սա­վո­րու­մը՝ կա­ռա­վա­րու­թյան առջև դր­ված ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող մի շարք օ­բյեկտ­նե­րի կա­ռուց­ման և վե­րա­նո­րոգ­ման աշ­խա­տանք­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման նպա­տա­կով։ Քա­ղա­քա­շի­նու­թյան նա­խա­րար Կա­րեն Շահ­րա­մա­նյա­նը հան­րա­պե­տու­թյան Նա­խա­գա­հին զե­կու­ցեց, որ պատ­րաստ է այդ 3 մի­լիար­դի շր­ջա­նակ­նե­րում ի­րա­կա­նաց­վող շի­նա­րա­րու­թյան օ­բյեկտ­նե­րի ցան­կը. այն ուղղ­ված է լի­նե­լու են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի ար­դիա­կա­նաց­մա­նը և զար­գաց­մա­նը, մաս­նա­վո­րա­պես ճա­նա­պարհ­նե­րի, այդ թվում` Սոտք-Քար­վա­ճառ ավ­տո­ճա­նա­պար­հի, ինչ­պես նաև է­ներ­գե­տիկ, ջրա­մա­տա­կա­րար­ման և կր­թա­կան օ­բյեկտ­նե­րի կա­ռուց­մա­նը։ Շու­տով այդ ցան­կը կներ­կա­յաց­վի կա­ռա­վա­րու­թյան հաս­տատ­մա­նը։