ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆ ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁՆ ՈՒ ԳՆԱՃԸ
Վան ՆՈՎԻԿՈՎ
Արցախում այս տարվա հունվարի 1-ից ամսական նվազագույն աշխատավարձի շեմի բարձրացումը թերևս բացասաբար է անդրադառնալու մասնավոր հատվածի գործատուների շահույթի վրա։ Ինչպիսի ազդեցություն կունենա պետական բյուջեով աշխատավարձի նվազագույն շեմի բարձրացումը մասնավոր հատվածի աշխատատեղերի և կանխատեսվող գնաճի վրա։ Այս և այլ մանրամասների շուրջ զրուցել ենք ԱՀ ֆինանսերի նախարարության հարկային վարչարարության մեթոդաբանության և հարկ վճարողների իրազեկման բաժնի պետ Արմինե ՄՈՒՍԱՅԵԼՅԱՆԻ հետ։
- Նվազագույն աշխատավարձի ինչպիսի՞ շեմ է նախատեսվել 2020 թվականի պետբյուջեի նախագծով և ո՞ր ոլորտների աշխատողներին է այն վերաբերելու։
- Հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կկազմի 68000 դրամ՝ 55000 դրամի փոխարեն։ Նվազագույն աշխատավարձի այս չափը, անկախ տնտեսվարող սուբյեկտի գործունեության ոլորտից, վերաբերում է բոլոր աշխատողներին։
- Ենթադրենք քաղաքացին առանց պահումների՝ ֆորմալ առումով, ստանում է 70 հազար դրամ աշխատավարձ։ Այս դեպքում արդյո՞ք պահանջվող պահումներից հետո աշխատավարձը սահմանվող նվազագույնից ցածր չի լինելու։
-ՙՆվազագույն ամսական աշխատավարձի մասին՚ օրենքով սահմանվում է աշխատողին փաստացի վճարվելիք աշխատավարձի մեծությունը, այսինքն` նվազագույն չափերի մեջ չեն ներառվում աշխատավարձից վճարվող հարկերը, սոցիալական վճարները։ Ուստի գործատուները 2020թ. հունվարի 1-ից պարտավոր են աշխատողի հաշվարկային աշխատավարձը բարձրացնել այն չափով, որպեսզի վճարման ենթակա գումարը կազմի 68 000 դրամ՝ 1 լրիվ հաստիքի համար։ Տվյալ պարագայում եթե աշխատողը կուտակային կենսաթոշակային համակարգի մասնակից չէ, ապա նրա հաշվարկային աշխատավարձը կկազմի 85000 դրամ, առանց դրոշմանիշային վճարների գումարի։ Եթե աշխատողը կուտակային համակարգի մասնակից է, ապա նվազագույն աշխատավարձի հաշվարկային չափում պետք է հաշվի առնվեն նաև սոցիալական վճարները՝ 2,5 տոկոսի չափով։
- Ինչպիսի՞ ազդեցություն կունենա նվազագույն աշխատավարձի բարձրացումը բազային աշխատավարձի վրա։
-Պետական ծառայության պաշտոն զբաղեցնող անձանց բազային աշխատավարձի չափը սահմանվում է յուրաքանչյուր տարվա պետական բյուջեի մասին օրենքով։ 2020 թվականի պետբյուջեի մասին օրենքով բազային աշխատավարձի փոփոխություններ չեն նախատեսվել, այսինքն` պահպանվել է 50000 դրամ բազային աշխատավարձը, որի նկատմամբ կիրառվում են օրենքով սահմանված գործակիցները։ Այնուամենայնիվ, 2020թ. հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձի 68000 դրամ շեմը սահմանված է նաև պետական ծառայության պաշտոն զբաղեցնող այն անձանց համար , որոնց հիմնական աշխատավարձը կազմում է 55000 դրամ։
- Արդյո՞ք նվազագույն աշխատավարձի շեմի բարձրացումը բացասաբար չի անդրադառնա մասնավոր հատվածի վրա, որը, կարծես թե, համեմատաբար նվազեցնելու է այդ հատվածի գործատուների շահույթը։ Չի բացառվում, որ նրանք խնդրի լուծումը կփորձեն գտնել, օրինակ, աշխատատեղերի կրճատման, օպտիմալացման եղանակներով։ Այս առումով, մասնավոր հատվածի գործատուների հետ քննարկումների կամ փոխահամաձայնության ձևաչափերի ինչպիսի՞ եզրեր կան։
- Նախ ուզում եմ ասել, որ նվազագույն աշխատավարձի բարձրացումը արժանապատիվ աշխատանքի ապահովմանն ուղղված քայլ է. աշխատող քաղաքացին պետք է ստանա նվազագույն սպառողական զամբյուղից ավելի աշխատավարձ։ Պարզ է, որ եթե բարձրանում է նվազագույն աշխատավարձի շեմը, հետևաբար, գործատուները աստիճանաբար կբարձրացնեն նաև միջին աշխատավարձ ստացողներինը, որովհետև կազմակերպության բոլոր աշխատողները չեն կարող նույն հարթության վրա դիտարկվել՝ ըստ իրենց կատարած աշխատանքի որակի և ծանրաբեռնվածության։ Այսինքն` սա քաղաքական որոշում է, որն առաջին հերթին ուղղված է քաղաքացիների բարեկեցության ապահովմանը։ Ինչ վերաբերում է բիզնեսի համար բեռ լինելուն, չեմ կարծում, որ այն բացասական ազդեցություն ունենա, որովհետև փաստացի 15000 քաղաքացու աշխատավարձ բարձրանում է շուրջ 2 մլրդ 500 մլն դրամ գումարի չափով, իսկ այս գումարները կամ դրանց մի մասը կրկին հետ են վերադառնում տնտեսություն, այսինքն` աշխատավարձի բարձրացումը նշանակում է տնտեսության մեջ այդ չափով ֆինանսական միջոցների ներարկում:
- Մտահոգություններ են հնչում, որ աշխատավարձի նվազագույն շեմի բարձրացումն ու սպասվող 700 անուն ապրանքերի թանկացումների ժամանակացույցերը համընկնում են, ուստի աշխատավարձերի բարձրացմամբ դրական զգալի փոփոխություն չի զգացվի։
- Նվազագույն աշխատավարձի բարձրացումն առաջին հերթին կմեղմի կանխատեսվող գնաճը, ավելին, դրանք համարժեք չեն, քանի որ աշխատավարձի աճը ավելին է, այն կազմում է 23%, մինչդեռ առաջին անհրաժեշտության ապրանքների նման չափով թանկացումներ չեն սպասվում։
Հավելենք, որ Ազգային ժողովի անցյալ տարի կայացած նիստում ներկայացնելով 2020 թվականի պետական բյուջեի նախագիծը, ֆինանսների նախարար Արթուր Հարությունյանը մանրամասնել էր, որ գնաճի ցուցանիշը կանխատեսվում է 3 տոկոսի չափով՝ գումարած` հանած 1 տոկոս տատանման թույլատրելի միջակայքում։