Ադրբեջանը կհամարձակվի՞ երկրորդ ճակատ բացել
Վահրամ ԱԹԱՆԵՍՅԱՆ
Ալիեւյան խունտայի խոսափող haqqin.az-ը, կարելի է չկասկածել՝ հատուկ ծառայությունների մատուցմամբ, հոդված է հրապարակել, որտեղ առարկություն չվերցնող տոնով պնդում է, որ հայ-ադրբեջանական սահմանի վերջին լարվածությանը նախորդած օրերին ՙՍերբիայից Վրաստանի տարածքով Հայաստան է մտել ականանետային արկերի մեծ խմբաքանակ, որը հայկական կողմն օգտագործել է չորս օր տեւած մարտերի ընթացքում՚։ Դժվար է պատկերացնել, որ հայկական բանակի զինանոցում ականանետային արկեր չկային առհասարակ, եւ միայն սերբ-վրացական տրանզիտով դրանք ստանալուց հետո է, որ Ադրբեջանը ծանր հարվածներ է կրել։
Ըստ երեւույթին, ադրբեջանական կողմն ինչ-որ բան մինչեւ վերջ չի ասում։ Բայց դա այնքան էլ կարեւոր չէ արդեն։ Ավելի հետաքրքիր է Վրաստանի հասցեին ալիեւյան քարոզչության թափած լուտանքների հեղեղը։ Վրաստանին հիշեցնում են ամեն ինչ։ Ընդհուպ, որ 2008թ. ռուս-վրացական պատերազմի օրերին Վրաստանը փրկել շտապող եվրոպացի առաջնորդների ինքնաթիռները, պարզվում է, վայրէջք են կատարել Գյանջայի օդանավակայանում, հետո արդեն Ադրբեջանի տրամադրած մեքենաներով հասել Թբիլիսի։ ՙԵւ ի՞նչ ենք մենք ի պատասխան ստանում՚,- բազմանշանակ հարցնում է ադրբեջանական լրատվամիջոցը։ Գուցե Բաքվում սպասում էին, որ Վրաստանը հանդես կգա միջնորդությամբ եւ կկանխի հայկական բանակի պատժիչ գործողություննե՞րը։ Գուցե դիմել եւ դիվանագիտորեն նուրբ ձեւակերպված մերժու՞մ են ստացել։ Ոչինչ բացառելի չէ։ Նաեւ՝ որ վրաց-ադրբեջանական առանց այդ էլ ոչ այնքան անամպ հարաբերությունները կարող են էլ ավելի բարդանալ։ Վրաստանը փաստացի չի միանում թուրք-ադրբեջանական հակահայկական ալիանսին։ Բայց Ադրբեջանը, եթե նույնիսկ մեծ ցանկություն ունենա, չի կարող Վրաստանի հետ բաց առճակատման գնալ։ Վրաստանով են անցնում ադրբեջանական ՙպարծանք՚ Բաքու-Ջեյհանը եւ ՙՀարավային գազային միջանցքն՚ ու Բաքու-Կարս երկաթուղին։ Իհարկե, այդ ենթակառուցվածքներից շահ ունի նաեւ Վրաստանը, բայց ոչ այնքան, որպեսզի Բաքվի հետ հարաբերություններում լինի խնդրող։ Վրաստանն այդ փուլն անցել է։ Ներկայումս ավելի շատ Ադրբեջանն է նրանից կախված։ Այդ դեպքում ի՞նչ նպատակ է հետապնդում քարոզչական հարձակումը։
Հակավրացական տրամադրություններ ինչու՞ են բորբոքվում։ Որպեսզի սահմանազատման հարցում Վրաստանը տեղի՞ տա։ Դա արդեն գրեթե լիովին բացառվում է։ Տավուշի ուղղությամբ ադրբեջանական ագրեսիայից Վրաստանում անկասկած ճիշտ հետեւությունների են եկել։ Մանավանդ Դավիթ Գարեջի վանական համալիրի հարցում վրաց-ադրբեջանական հետագա բանակցությունները չափազանց ծանր են լինելու։ Վրաստանի համար դա, կարելի է ասել, դարձել է ազգային ինքնության խնդիր։ Կորցնել Դավիթ Գարեջի համալիրը՝ նշանակում է կորցնել Քվեմո- Քարթլիի վրացական ինքնիշխանությունը։
Տավուշի ագրեսիայով Ադրբեջանը բացահայտել է Հարավային Կովկասի ՙխաչուղու՚ նկատմամբ անթաքույց հավակնությունները։ Երեք երկրների՝ Վրաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի սահմանները հատվում են այդ տեղաշրջանում։ Ադրբեջանը փորձեց միանձնյա տիրապետություն ապահովել եւ ստացավ արժանի հակահարված։ Այժմ Բաքուն փորձում է պարտությունը բացատրել հայ-վրացական ՙգաղտնի գործարքով՚։ Եւ ըստ էության ընդունում, որ ավելի քան երկու տասնամյակ ի վեր թափած ջանքն ու ծախսած գումարները չեն բերել իր համար ցանկալի արդյունքի։ Հակավրացական քարոզչության ենթատեքստում զգացվում է քաղաքակրթական օտարության գիտակցումը։
Ի՞նչ հետեւություն կանի Բաքուն։ Կփորձի տեղավորվել նոր պայմաններու՞մ։ Թե՞ կգնա Վրաստանի հետ դիմակայության։ Բայց ի զորու՞ է ներկայիս Ադրբեջանը բացել երկրորդ՝ Վրաստանի հետ ճակատ։