ՊՈՒՏԻՆԻ ՑԱՎՈՏ ՀԱՐՎԱԾԸ

 Դաղս­տա­նի ինք­նա­վար հան­րա­պե­տու­թյան ի­րա­վա­պահ մար­մին­նե­րի ա­նա­նուն աղ­բյուրն Ի­ՏԱՌ-ՏԱՍՍ-ին ա­սել է, որ օո­գոս­տո­սի 5-ին ձեր­բա­կալ­վել է Դեր­բեն­տի շր­ջա­նի նախ­կին ղե­կա­վար Գուր­բան Գուր­բա­նո­վը։ Վեր­ջինս պաշ­տո­նից ա­զատ­վել էր 2014 թվա­կա­նին։ Նրա դեմ պաշ­տո­նեա­կան դիր­քի չա­րա­շահ­ման, կա­շա­ռա­կե­րու­թյան եւ կո­ռուպ­ցիա­յի հատ­կա­նիշ­նե­րով քրեա­կան գործ էր հա­րուց­վել, ին­չը Բաք­վում դժ­գո­հու­թյան տե­ղիք էր տվել։ Ադր­բե­ջա­նում Դաղս­տա­նը եւ մաս­նա­վո­րա­պես Դեր­բեն­տը հա­մա­րում են ՙվաղն­ջա­կան թյուր­քա­կան՚։ 

Խոր­հր­դա­յին շր­ջա­նում Դաղս­տա­նի մարզ­կո­մի քար­տու­ղար է աշ­խա­տել Իլ­համ Ա­լիե­ւի մո­րա­կան պապ Ա­զիզ Ա­լիե­ւը։ Մա­մու­լում մեկ ան­գամ չէ, որ գր­վել է Ստա­լին-Միր-Ջա­ֆար Բա­ղի­րով՝ առն­վազն Դեր­բեն­տի շր­ջանն Ադր. ԽՍՀ կազմ մտց­նե­լու պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյան մա­սին։ Քա­ղա­քա­կան այդ խար­դա­վանք­նե­րը նո­րո­վի ար­ծարծ­վել են կո­մու­նիս­տա­կան Ադր­բե­ջա­նում Հեյ­դար Ա­լիե­ւի իշ­խա­նու­թյան տա­րի­նե­րին։ Այդ առ­թիվ նույ­նիսկ հայտ­նի ա­վար բա­նաս­տեղծ Ռա­սուլ Համ­զա­թովն է գրել. ՙԵրբ իմ հայ­րե­նի­քում պառ­կում եմ քնե­լու, կու­զե­նա­յի, որ հա­րա­վից միայն խա­ղա­ղու­թյան սյուք փչեր՚։
Ան­կա­խու­թյան հռ­չա­կու­մից ի վեր Ադր­բե­ջա­նում Դեր­բեն­տի ՙթյուր­քա­կա­նու­թյան՚ թե­ման նոր դր­սե­ւո­րում­ներ է ստա­ցել։ Այ­դու­հան­դերձ, պաշ­տո­նա­կան Բա­քուն գե­րա­դա­սում էր Դաղս­տա­նում նախ ՙհին­գե­րորդ զո­րա­սյուն՚ կազ­մա­վո­րել, ա­պա սպա­սել հար­մար ա­ռի­թի։ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում Թուր­քիա­յի հա­վակ­նու­թյուն­նե­րի հա­մա­տեքս­տում, ե­րե­ւում է, Մոսկ­վան ՙճգ­նա­ժա­մա­յին՚ վեր­լու­ծու­թյուն է կա­տա­րել եւ ո­րո­շել, որ պետք է կան­խար­գե­լիչ հար­ված հասց­նի։ Այ­լա­պես վեց տա­րի անց Գուր­բան Գուր­բա­նո­վի գոր­ծը հան­կար­ծա­կի չէր վե­րա­բաց­վի եւ նրան չէին ձեր­բա­կա­լի։ Ընդ ո­րում, այս ան­գամ ներ­կա­յաց­վում է պե­տա­կան հո­ղե­րի ա­պօ­րի­նի օ­տար­ման մե­ղադ­րանք։
Խոս­քը հա­րյու­րա­վոր հեկ­տա­րի հաս­նող հո­ղե­րի մա­սին է, որ Գուր­բա­նովն օ­տա­րել է։ Ու՞մ՝ պարզ կդառ­նա քրեա­կան գոր­ծով քն­նու­թյան ըն­թաց­քում։ Չի բա­ցառ­վում, որ Դաղս­տա­նում հո­ղի սե­փա­կա­նա­տեր են դար­ձել Ադր­բե­ջա­նի քա­ղա­քա­կան վեր­նա­խա­վը ներ­կա­յաց­նող նախ­կին ու ներ­կա պաշ­տո­նյա­ներ եւ կո­ռում­պաց­ված գոր­ծա­րար­ներ։ Ու­շագ­րավ է, որ նույն օ­րը ռու­սաս­տան­ցի ի­րա­վա­պահ­նե­րը ձեր­բա­կա­լել են նաեւ Դեր­բեն­տի շր­ջա­նի գոր­ծող ղե­կա­վար Ֆուադ Շի­խիե­ւին՝ դար­ձյալ նույն մե­ղադ­րան­քով։ Որ ի­րա­վա­պահ­նե­րը գոր­ծել են Ռու­սաս­տա­նի քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյան ի­մա­ցու­թյամբ՝ դրա­նում կաս­կած լի­նել չի կա­րող։ ՌԴ նա­խա­գահ Պու­տինն, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ, պատ­կան մար­մին­նե­րին տվել է Դաղս­տա­նում Իլ­համ Ա­լիե­ւի ՙհին­գե­րորդ զո­րա­սյու­նը՚ կազ­մաց­րե­լու հա­տուկ հանձ­նա­րա­րու­թյուն։
Չա­փա­զանց ու­շագ­րավ է, որ ձեր­բա­կալ­ված Գուր­բա­նո­վը վեր­ջին հինգ տա­րի­նե­րին զբա­ղեց­նում էր Ադր­բե­ջա­նի պե­տա­կան տն­տե­սա­գի­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի Դաղս­տա­նի բա­ժան­մուն­քի ռեկ­տո­րի պաշ­տո­նը։ Ե­թե նկա­տի ու­նե­նանք, որ Ադր­բե­ջա­նում բու­հե­րի ռեկ­տոր­նե­րին նշա­նա­կում է նա­խա­գա­հը, ա­պա պարզ կլի­նի, որ Գուր­բա­նո­վը չէր կա­րող ա­ռանց Իլ­համ Ա­լիե­ւի եւ Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գա­հի ի­մա­ցու­թյան նման պաշ­տոն զբա­ղեց­նել։ Փաս­տա­ցի նա Դաղս­տա­նում Իլ­համ Ա­լիե­ւի լիա­զոր ներ­կա­յա­ցու­ցիչն էր։ Եւ նրա ձեր­բա­կա­լու­թյու­նը ՌԴ նա­խա­գահ Պու­տի­նի ծանր հար­վածն է Իլ­համ Ա­լիե­ւին։
Ի՞նչ ըն­թացք կու­նե­նա քրեա­կան գոր­ծը։ Ռու­սաս­տա­նը մին­չեւ վերջ հե­տե­ւո­ղա­կան կլի­նի՞ Դաղս­տանն Իլ­համ Ա­լիե­ւի ազ­դե­ցու­թյու­նից մաք­րե­լու գոր­ծում, թե ինչ­պես 2014 թվա­կա­նին՝ կող­մե­րը կգան կու­լի­սա­յին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյա՞ն։ Գուր­բա­նո­վի ա­ռա­ջին ձեր­բա­կա­լու­թյու­նից ան­ցել է վեց տա­րի։ Այդ ըն­թաց­քում աշ­խար­հը փոխ­վել եւ ա­րա­գո­րեն փոխ­վում է։ Ռու­սաս­տա­նը պար­տադր­ված է հա­րա­վա­յին սահ­ման­ներն ա­պա­հո­վել ար­տա­քին էքս­պան­սիա­յից։ Բայց հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լու հա­մար նախ պետք է ներ­սի ՙկեղ­տը՚ մաք­րի։