ՆՈՐ ՍԱՌԸ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ ԽՈՉԸՆԴՈՏՈՒՄ Է ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆԸ

Վերջերս Աղդամի մոտերքում գտնվող մի զինվորական զորամաս այցելության ժամանակ Ալիեւը իր զինվորներին ոգեւորեց ռազմատենչ հայտարարություններով, հույս ունենալով, որ իր սպառնալիքները լսելի կդառնան նաեւ հարեւան Հայաստանում, որտեղ ժողովուրդը խուճապի կմատնվի։ Նա մասնավորապես նշեց. ՙԱյսօր Հայաստանի զինվորական խունտան, ֆաշիստ ղեկավարները երկիրն առաջնորդում են դեպի անդունդ։ Նրանք գրավել են մեր հողերը, բայց միաժամանակ գրավել են նաեւ ամբողջ Հայաստանը։ Հայ ժողովուրդը պետք է ձերբազատվի այդ կրիմինալ եւ կոռումպացված առաջնորդներից։ Այլապես հսկայական աղետներ են սպասվում Հայաստանում։ Եթե հայերի ֆաշիստական պետությունը վերջ չդնի իր կեղտոտ գործերին, ապա հայկական պետության գոյությունն անգամ դրվելու է հարցականի տակ՚։

Այս խոսքերը Ալիեւը կարծես փոխ է առել Հայաստանի ընդդիմադիր որոշ առաջնորդների հռետորական հայտարարություններից կամ էլ նրանց արտասահմանյան խնամակալների բառապաշարից։ Երբ թշնամին դռանդ առաջ է, նման հայտարարություններ որեւէ հայի կողմից հայրենասիրական չեն կարող բնութագրվել։ Բայց Ալիեւն, անշուշտ, ունի իր հռետորական բառապաշարը եւ բոլորովին կարիք չի զգում որեւէ մեկից փոխ առնելու։ Նա գոռոզաբար հայտարարում է. ՙԱդրբեջանը արտադրում է ժամանակակից զենքեր եւ հանդերձանք։ Միաժամանակ այն սպառազինությունը, սարքավորումները, զենքերն ու ռազմամթերքը, որ մենք գնում ենք օտար աղբյուրներից, ամենաբարձր մակարդակին են համապատասխանում։ Մենք ձեռք ենք բերել օդային պաշտպանության ամենաարդիական սարքավորումները։ Մեր բանակն ունի հզորագույն հրետանին։ Բարձրագույն ճշգրտության հրթիռային համակարգերը, մարտական եւ ուղեւորատար ուղղաթիռները, մարտական ինքնաթիռները, զրահապատ մեքենաներն ու տանկերը կազմում են ադրբեջանական բանակի մարտական հնարավորությունների գրավականը։ Այսօր ադրբեջանական բանակը ի զորու է կործանելու Լեռնային Ղարաբաղում գտնվող ցանկացած օբյեկտ՚։ Հիշեցնենք, որ նախկին նախագահ Աբուլֆազ Էլչիբեյը նմանատիպ հայտարարություններով էր հանդես եկել ղարաբաղյան պատերազմի օրերին, մինչդեռ զինադադարի ժամանակ ազերիների ծանր հրետանու մեծ մասը գտնվում էր հայկական զորքերի ձեռքերում։

Բայց Ալիեւը չի բավարարվում վերոնշյալով։ Նա սպառնում է նվաճել ՙԷրիվանի խանությունը՚, ներառյալ Զանգեզուրը, եւ ի վերջո ազերի դրոշը բարձրացնել ՙգրավյալ բոլոր տարածքների՝ ներառյալ Շուշայի եւ Խանքենդիի վրա՚։

ՙOutlook.com՚ կայքում տեղադրած իր հոդվածում Մարկ Դիտզենը, որ քննադատում է Միացյալ Նահանգների ներկայացուցիչ Ջեյմս Ուորլիքի՝ ղարաբաղյան հակամարտությունը լուծելու միակողմանի ծրագիրը, հետեւյալ կերպ է բնութագրում Ալիեւի վերոնշյալ հայտարարությունները. ՙԴրանք ոչ թե պարտված կողմի հաշտության ձգտող, այլ այդ պարտության վրեժը լուծելու հայտարարություններ են՚ ։

Իրոք, Ադրբեջանի զենքի կուտակումները վերջին տարիներին ահավոր չափսերի են հասել։ Հայկական զորքերի դեմ պատերազմում պարտություն կրելուց հետո Ադրբեջանը ձեռնամուխ եղավ սպառազինությունների մի մրցավազքի, որպեսզի քայքայի Հայաստանի տնտեսությունը։ Նավթային հարստության իր պաշարներով նա մոլեգնորեն սկսեց սպառազինվել, հատկացնելով 2013-ին այդ նպատակի համար 3,.44 միլիարդ դոլար։ Ստոկհոլմի խաղաղության հետազոտման միջազգային ինստիտուտի տվյալներով՝ 2004 թվականից այս կողմ 493 տոկոսով ավելացել է նրա պաշտպանության բյուջեն։ Համեմատության համար նշենք, որ Հայաստանը, ըստ նույն աղբյուրի տվյալների, 115 տոկոսով է մեծացրել իր պաշտպանության բյուջեն (2004-ի նկատմամբ)՝ տարեկան ծախսելով 427 միլիոն դոլար։ Բացի այն, որ Հայաստանի ծախսերն այդ բնագավառում միլիոններով են հաշվվում եւ ոչ թե միլիարդներով, երկիրը չունի նավթի նման կարեւորագույն աղբյուրը, որպեսզի նրանից ծորացող եկամուտներով հեղեղի իր գանձարանը։

Հիմնականում Իսրայելն ու Ռուսաստանն են սպառազինում Ադրբեջանին։ Իսրայելը առանձնապես թշնամանք չի տածում Հայաստանի հանդեպ։ Բայց նրա աշխարհաքաղաքական դիրքն ու շահը ստիպում են, որ նա որոշակի մի հենակետ ունենա իրանյան սահմանագծի վրա, մանավանդ,  որ Ադրբեջանն էլ իր հերթին վիճահարույց խնդիր ունի Թեհրանի հետ՝ կապված  այսպես կոչված ՙՀյուսիսային Ազերբայջան՚ տարածքի հետ։ Իսկ ռուսական ՙՈւրալվագոնզավոդ՚ կոնցեռնը օրերս հայտարարեց, որ ռազմական սարքավորումների եւ հանդերձանքի մի նոր խմբաքանակ է ուղարկելու Բաքու՝ վերջինիս պատվերով։

Հաշվի առնելով Ադրբեջանի թշնամական դիրքորոշումը Ռուսաստանի նկատմամբ, դժվար է բացատրել (մի կողմ թողնենք արդարացնելը) Վլադիմիր Պուտինի՝ Ադրբեջանին զինելու քաղաքականությունը։ Վերջերս ՄԱԿ-ում Ղրիմի հարցի վերաբերյալ Ռուսաստանին մեղադրող քվեարկության ժամանակ Ադրբեջանը քվեարկեց Ռուսաստանի դեմ։ Ադրբեջանը նաեւ 45 միլիարդ դոլարի արժողությամբ էներգետիկ պայմանագիր է կնքել ՙԲրիտիշ Փեթրոլիումի՚ հետ նավթ եւ գազ մատակարարելու Եվրոպային՝ շրջանցելով ռուսաստանյան տարածքները։

Ենթադրվում է, որ Մոսկվան դեռեւս հույս ունի հրապուրելու Ադրբեջանին, որ միանա Մաքսային միությանը։ Հավանաբար, փայփայում է նաեւ իր էներգետիկ պայմանագրերի հեռանկարները Բաքվի հետ։ Օրերս Ռուսաստանի կառավարությունը հավանություն տվեց Հայաստանի անդամակցությանը Մաքսային միությանը, չնայած դժվար է  պատկերացնել երկու թշնամիների ներկայությունը ռուսական նույն ճամբարում։

Շատերն են վրդովված վերջին շրջանում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սահմանային միջադեպերի  կապակցությամբ։ Ամեն անգամ, երբ  Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների հանդիպում է ծրագրվում, Բաքուն սաստկացնում է լարվածությունը՝ հույս ուննալով բանակցությունների  ընթացքում զիջումներ կորզել Հայաստանից։ Այս անգամ միջադեպերը կարծես  հավանական պատերազմի սկիզբն էին ազդարարում։ Ադրբեջանցիները, զգալի կորուստներ կրելով, նահանջեցին։ Հայերի կորուստները համեմատաբար քիչ էին, բայց պատերազմական իրավիճակներում վիճակագրական տվյալները միշտ վիճելի են մնում։

Երվանդ ԱԶԱՏՅԱՆ