ՀԱՆԴԻՍԱՎՈՐՈՒԹՅԱՄԲ ՆՇՎԵՑ ԲԵՐՁՈՐԻ ԱԶԱՏԱԳՐՄԱՆ 27-ՐԴ ՏԱՐԵԴԱՐՁԸ
Նարեկ ՍԱՀԱԿՅԱՆ
Մայիսի 18-ին լրացել է Բերձորի (նախկին Լաչինի) ազատագրման 27-րդ տարեդարձը։ Այդ օրը Արցախի ինքնապաշտպանական ուժերն ազատագրեցին Լաչինը՝ բացելով մայր Հայաստանին կապող կյանքի ճանապարհը։ Կյանքի, որովհետև Արցախը շրջափակման մեջ էր. պատերազմող երկրին սպառնում էին սովը, զենքի ու զինամթերքի պակասը և ոչ միայն։
Քաղաքի ազատագրման տարեդարձին բերձորցիները Հուշահամալիրում ծաղիկներ են խոնարհել և հարգել Արցախյան ազատամարտում զոհվածների հիշատակը։ Հուշահամալիրի պատերին փորագրված են Քաշաթաղի շրջանի ազատագրման ժամանակ ընկած մարտիկների անունները։ Տոնի կապակցությամբ շնորհավորելով բոլորին՝ Քաշաթաղի շրջվարչակազմի ղեկավար Ստեփան Սարգսյանն ելույթի իր խոսքում նշել է. ՙԵթե Շուշին մեր ազգի մեծ հաղթանակն է կորուստներից, ցեղասպանությունից հետո, ապա Բերձորի, Քաշաթաղի ազատագրումը մեր ազգի միասնականության ամենամեծ խորհրդանիշն է։ Եվ այդ միասնականության շնորհիվ ձեռքբերված հաղթանակից հետո մեր այսօրվա բնակիչները շարունակեցին այդ նույն տղաների գործը՝ գալով ու վերաբնակվելով ազատագրված Քաշաթաղի շրջանում՚,- նշել է Ստեփան Սարգսյանը։
Կորստի ցավի հետ քաշաթաղցիները համակվել էին հպարտության զգացումով։ Արդեն 27 տարի Բերձորում նորից հնչում են հայկական երգն ու պարը։ Մանկավարժ Արաքսյա Այվազյանը վստահ է, որ ազատագրված քաղաքում հայրենասեր սերունդ է մեծանում. ՙԱյստեղ ծնվում է մարդկային նոր տեսակ՝ բերձորցի, իր կամքով, իր ոգով, ոչնչով չզիջող մեր գենին։ Բերձորը ոչ միայն կյանքի, այլ նաև ստեղծման ու արարման ճանապարհ էր՚։
ՙՇուշիի ազատագրումից հետո պետք էր բացել Լաչինի մարդասիրական միջանցքը՚,-ասում է ազատամարտիկ Ներսես Եղյանն ու հիշում այդ օրերի ծանր դրությունը. պատերազմի հաղթական ընթացքը շարունակելու համար Արցախը պետք է դուրս գար շրջափակումից։ Այնինչ, հակառակորդը բազմիցս փորձել է վերագրավել միջանցքը, բայց արդյունքում մերոնք ազատագրել են ամբողջ Քաշաթաղի շրջանը. ՙԼաչինի մարդասիրական միջանցքը նման է մայր երակի, եթե այդ երակը կտրվեր, ապա հայ ժողովրդի մի զանգվածի՝ զինամթերքով և այլ միջոցներով օգնությունը մյուսին կդժվարանար։ Դրա համար անհրաժեշտ էր պահել միջանցքը։ Իսկ հետագայում իրադարձություններն այնպես զարգացան, որ հակառակորդն ստիպեց շարունակել գործողությունները՝ ազատագրելով Ղուբաթլին, Զանգելանը՚։
Բերձորի ազատագրման 27-րդ տարեդարձի առթիվ և հասարակական ակտիվության համար Արցախի ազատամարտիկների միությունը մի խումբ քաշաթաղցիների պարգևատրել է պատվոգրերով և արժեքավոր նվերներով։ Պարգևները հանձնել է միության վարչության անդամ, ԱՀ նախկին վարչապետ Արայիկ Հարությունյանը, ով նույնպես պատիվ է ունեցել մասնակցելու Լաչինի ազատագրմանը։ Շուշիի ազատագրումից հետո Երևանի ժողտնտեսական ինստիտուտի երկրորդ կուրսի ուսանողն ուզում էր մեկնել Երևան՝ քննությունները հանձնելու, բայց իր աչքի առաջ խոցվում է Արցախի վերջին ինքնաթիռը: ՙԱյդ օրը՝ 1992թ. մայիսի 12-ին, մենք զրկվեցինք մեր վերջին հույսից՝ չկար այլ ճանապարհ։ Եվ ընդամենը մի քանի օր հետո մենք բացեցինք կյանքի ճանապարհը։ Պիտի ասեմ, որ այդ ճանապարհը հետագայում հնարավորություն ստեղծեց կերտելու մեր մնացած հաղթանակները՚,-ասել է Ա. Հարությունյանը։
Բերձորի ազատագրման 27-րդ տարեդարձի կապակցությամբ մի խումբ ազատամարտիկների խրախուսել են ՙՍատար՚ հասարակական կազմակերպությունն ու Բերձորի քաղաքապետարանը։ Բերձորի քաղաքապետ Անահիտ Չարչյանի խոսքով՝ համայնքը տարեցտարի ծաղկում է: ՙՔաղաքի շենացման գործում մենք բոլորս պարտավորվում ենք մեր ներդրումներն ունենալու բնակարանաշինության, բարեկարգման, նոր ենթակառուցվածքներ ստեղծելու և, իհարկե, երեխաներին որակյալ կրթություն տալու գործում։ Մենք պարտավորվում ենք անել ավելին, որ վաղվա Բերձորը լինի ավելի հարմարավետ ու գեղեցիկ, մեր հաղթանակներին վայել՚։
Քաշաթաղի շրջանի մասին համապարփակ տեղեկություն ստանալու համար բավական էր այցելել Բերձորի պատմաերկրագիտական թանգարան, որի Փառքի սրահում ցուցադրվել են Լաչինի ազատագրման, ապրիլյան պատերազմի մասին պատմող և շրջանի տարածքում հայտնաբերված պատմական հուշարձանների լուսանկարներ։ Ըստ հեղինակ Զոհրաբ Ըռքոյանի՝ այդ հուշարձանները վկայում են, որ տարածքը հայկական է: ՙՎերաբնակեցման տարիներին իմ կատարած ուսումնասիրությունների արդյունքում Քաշաթաղի շրջանում հայտնաբերել եմ հարյուրավոր հուշարձաններ։ Դրանք խոսում են այն մասին, որ այս տարածքները հայկական են, եղել են Սյունիք և Արցախ աշխարհների գավառները։ Սա ոչ ոք չի կարող հերքել։ Այդ քարե հուշարձաններում փորագրված են հայերեն տառերը՝ սկսած 4-րդ դարից՚,-ասում է նա։
Բերձորի ազատագրման 27-րդ տարեդարձին քաղաքում կազմակերպվել են մի շարք մշակութաժամանցային միջոցառումներ։ Իսկ երեկոյան Վեհափառի հրապարակում կայացած համերգից հետո տեղի է ունեցել տոնական հրավառություն։
Նարեկ ՍԱՀԱԿՅԱՆ