ՉԿԱ ՀԻՆ ԵՎ ՆՈՐ ԿԱ ՀԱՎԵՐԺ ԵՐԵՎՈՒՅԹ…

 ՙԱ.Ա.՚-ի հար­ցազ­րույ­ցը ԱՀ արտ­գործ­նա­խա­րար Դավիթ ԲԱ­ԲԱ­ՅԱ­ՆԻ հետ։

- Պրն. Բա­բա­յան, շատ պաշ­տո­նյա­ներ, ուղ­ղա­կի, խու­սա­փում են լրագ­րող­նե­րի հետ շփ­վե­լուց, այս­պես ա­սած` նեղ­վում լրագ­րող­նե­րիս հար­ցա­սի­րու­թյու­նից, Դուք, այդ ա­ռու­մով, իս­կա­պես, բա­ցա­ռու­թյուն եք կազ­մում…
- Ես կար­ծում եմ դա փոր­ձի պա­կա­սից է գա­լիս, ա­յո, տար­բեր է պաշ­տո­նյա­նե­րի պահ­ված­քը, վե­րա­բեր­մուն­քը, խու­սա­փե­լը դեռ ո­չինչ, կարևորն այն է, որ կա­րո­ղա­նան ի­րենց պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը, գոր­ծա­ռույթ­նե­րը կա­տա­րել: Ի­հար­կե, ցան­կա­լի կլի­ներ, որ բո­լորն էլ շփ­վե­լու այդ կուլ­տու­րան ու­նե­նա­յին, բայց չմո­ռա­նանք նաև, որ կան պաշ­տոն­ներ, ո­րոնց ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյու­նը թույլ չի տա­լիս շփ­վել լրագ­րող­նե­րի հետ, նրանց էլ կա­րե­լի է հաս­կա­նալ:
- Ու­զում եմ կառ­չել Ձեր խոս­քից և պն­դել, որ Ձեր բնա­գա­վառն էլ այն ա­ռանձ­նա­հա­տուկ­նե­րի շար­քից է, երբ ցան­կա­ցած լեզ­վա­կան սայ­թա­քում կամ վրի­պում կա­րող է ճա­կա­տագ­րա­կան լի­նել:
- Ճիշտ եք ա­սում, բայց ու­նենք լրագ­րող­ներ, ո­րոնք մի­միայն սադ­րանք­նե­րի ու սեն­սա­ցիա­նե­րի են ձգ­տում, նման­նե­րին պետք է հան­գիստ հաս­կաց­նել, բայց երբ տես­նում ես ա­նօ­գուտ է, նրանց հետ ուղ­ղա­կի պետք չէ աշ­խա­տել… Ես այդ­պես եմ վար­վում:
- Ես քա­ղա­քա­գետ չեմ, սա­կայն հետևե­լով Ձեր հրա­պա­րա­կում­նե­րին, հան­դի­պում­նե­րին, հպար­տու­թյամբ եմ լց­վում, երբ Ձեր դի­վա­նա­գի­տա­կան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներն ու պա­տաս­խան­նե­րը սա­ռը ցն­ցու­ղի դեր են կա­տա­րում… Սա­կայն, այ­սօր մեր հար­ցազ­րույ­ցի ձևա­չա­փից ել­նե­լով, մի փոքր այլ է իմ հար­ցադ­րու­մը… Ձեր դի­վա­նա­գի­տա­կան կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը օգ­նու՞մ են ՙդի­վա­նա­գի­տա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ՚ հաս­տա­տել Ձեր աշ­խա­տող­նե­րի, ըն­տա­նի­քում՝ ծնող­նե­րի ու ե­րե­խա­նե­րի հետ:
- Ի­հար­կե օգ­նում է… Շատ հա­ճախ ՙդի­վա­նա­գի­տու­թյուն՚ աս­վա­ծը ճիշտ չի հաս­կաց­վում, շա­տերն այն ըն­կա­լումն ու­նեն, որ դի­վա­նա­գի­տու­թյու­նը թատ­րոն կամ խաղ է, բայց դա այդ­պես չէ: Ընդ­հա­կա­ռա­կը` դա շփ­վե­լու ու­նա­կու­թյուն է, դա քո շա­հե­րի պաշտ­պա­նու­թյան ու­նա­կու­թյունն է: Երբ դի­վա­նա­գի­տու­թյու­նը վե­րած­վում է բե­մադ­րու­թյան, դա ար­դեն դի­վա­նա­գի­տու­թյուն չէ, չնա­յած նման բա­ղադ­րա­մա­սեր պա­րու­նա­կում է, սա­կայն դի­վա­նա­գի­տու­թյու­նը կոշտ և ռո­ման­տի­կա­յից դուրս ո­լորտ է: Ի­հար­կե, այս­տեղ և՜ հու­մորն է անց­նում, և՜ գի­տե­լի­քը, և՜ մարդ­կա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը: Ինչ վե­րա­բե­րում է կո­լեկ­տի­վին ու ըն­տա­նի­քին, դա մի քիչ անձ­նա­կան, մի փոքր նուրբ աշ­խարհ է՝ ճկուն ՙդի­վա­նա­գի­տու­թյուն՚ պա­րու­նա­կող իր ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րով… Եր­բեմն ստիպ­ված ես լի­նում շատ նր­բու­թյուն­ներ հաշ­վի առ­նել, հատ­կա­պես ե­րե­խա­նե­րին անհ­րա­ժեշտ է կո­փել, իսկ ըն­կե­րա­կան շր­ջա­պա­տում ու հա­րա­զատ­նե­րի շր­ջա­նում այլ մո­տե­ցում­ներ են անհ­րա­ժեշտ, ա­մեն մար­դու բան չէ իս­կա­կան ան­շա­հախն­դիր ըն­կե­րու­թյու­նը: Շատ կարևոր է, որ ղե­կա­վարն ու­նե­նա հա­մա­պա­տաս­խան փորձ, գի­տե­լիք­ներ և կո­լեկ­տի­վի կող­մից ըն­դուն­վի որ­պես հե­ղի­նա­կու­թյուն:
- Հա­վա­սա­րակ­շռ­ված ու լր­ջա­միտ դի­վա­նա­գե­տին, խո­րա­գետ պատ­մա­բա­նին ի՞նչը կա­րող է հու­նից հա­նել:

- Պար­տա­դիր չէ, որ հու­նից հա­նեն, կան երևույթ­ներ, ո­րոնք շատ ա­րագ բա­ցա­սա­կան է­մո­ցիա­նե­րի տե­ղիք են տա­լիս, բայց ցան­կա­ցած պա­րա­գա­յում պետք է ինք­նա­տի­րա­պե­տել: Հնա­րա­վոր է ըն­տա­նի­քում, ըն­կեր­նե­րի մոտ եր­բեմն է­մո­ցիա­նե­րին տր­վել, սա­կայն աշ­խա­տան­քում, քա­ղա­քա­կա­նու­թյան մեջ ա­ռա­վել ևս՝ ինք­նա­տի­րա­պե­տու­մը կարևոր է: Ի՞նչ երևույթ­ներ կա­րող են ա­վե­լի կոշտ դարձ­նել հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը: Նախևա­ռաջ ինս­տի­տու­ցիո­նալ-աշ­խա­տան­քա­յին և մարդ­կա­յին նոր­մե­րի խախ­տու­մը: Ե­թե մի­տում­նա­վոր են խախտ­վում, դա պա­հան­ջում է խիստ ար­ձա­գանք, դա չպետք է լի­նի սու­բյեկ­տիվ: Իսկ ե­թե նոր­մալ ես վե­րա­բեր­վում, բայց մար­դիկ խախ­տում են, դրան ան­մի­ջա­պես պետք է ար­ձա­գան­քել: Այ­լա­պես կո­լեկ­տի­վում կա­րող են մտա­ծել, որ կա թու­լու­թյուն կամ անձ­նա­վոր­ված մո­տե­ցում:
- Իսկ ե­թե տես­նում եք, որ սխա­լը կա­տար­վել է չգի­տակց­ված, նման դեպ­քում ինչ­պե՞ս եք վար­վում:
- Դա ար­դեն այլ խն­դիր է… Ե­թե փոր­ձի պա­կաս կա, ե­րի­տա­սարդ է, պետք է ար­ձա­գան­քել, բա­ցատ­րել և այն­պես ա­նել, որ դա նրա հա­մար դաս լի­նի: Ե­թե դա տե­ղի է ու­նե­ցել հան­գա­մանք­նե­րի բե­րու­մով կամ պա­տա­հա­կա­նո­րեն, ինչ խոսք, նե­րե­լի է, սա­կայն մի­տում­նա­վոր ար­ված ցան­կա­ցած վատ քայլ` ան­նե­րե­լի է, ե­թե, ի­հար­կե, կա­տա­րող կող­մը չի խոս­տո­վա­նում իր սխա­լը, իսկ ե­թե գի­տակ­ցում և ժա­մա­նա­կին ուղ­ղում է իր սխա­լը, ա­պա ցան­կա­ցած մեկն էլ կնե­րի:
- Ետ­պա­տե­րազ­մյան հու­զա­կա­նու­թյան հա­մա­պատ­կե­րին ի՞նչ ապ­րում­ներ եք ու­նե­ցել և, ար­դյո՞ք, հա­ջող­վել է հաղ­թա­հա­րել այս մեկ տար­վա ըն­թաց­քում:
- Ծանր եմ տա­րել, ինչ­պես ցան­կա­ցած ար­ցախ­ցի. տխ­րու­թյուն, զայ­րույթ, ի­րա­րա­մերժ զգա­ցո­ղու­թյուն­ներ… Կար պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան, ինչ-որ տեղ նաև ա­մո­թի զգա­ցո­ղու­թյուն, ա­մոթ, որ ողջ ենք մնա­ցել, երբ հա­զա­րա­վոր ե­րի­տա­սարդ­ներ են զոհ­վել: Բազ­մա­պատկ­վել է պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը, ա­նել ա­ռա­վե­լա­գույ­նը՝ դար­ձել է հրա­մա­յա­կան: Որ­պես­զի տղա­նե­րի թա­փած ա­րյու­նը, կյան­քը ի­մաս­տա­վոր­վի, պետք է աշ­խա­տել ա­ռա­վե­լա­գույնս, սա­կայն պի­տի նաև հաս­կա­նանք, որ քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը հնա­րա­վո­րի ար­վեստն է: Դա չի նշա­նա­կում, որ անհ­նա­րին բան չկա, դա նշա­նա­կում է, որ պետք է հաշ­վի առ­նես ա­մեն ինչ, պետք է հաշ­վի առ­նես քո երկ­րի ու ժո­ղովր­դի յու­րա­հատ­կու­թյուն­նե­րը, ու­ժեղ և թույլ կող­մե­րը, հա­զար ու մի հան­գա­մանք և այն­պես ա­նես, որ չտու­ժեն քո եր­կիրն ու պե­տու­թյու­նը:
- Դուք ոչ միայն հա­մա­պար­փակ տե­ղե­կատ­վու­թյան տի­րա­պե­տող պաշ­տո­նյա եք, այլև գի­տեք դրա ուժն ու նշա­նա­կու­թյու­նը… Ի՞նչ դե­րա­կա­տա­րու­թյուն ու­նի այն Ձեր աշ­խա­տան­քի ըն­թաց­քում:
- Տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը հզոր զենք է, այն կա­րող է վնա­սել ու կոր­ծա­նել, նաև փր­կել ու բու­ժել, տե­ղե­կաց­ված լի­նե­լը թե՜ քա­ղա­քա­կա­նու­թյան մեջ և թե՜ անձ­նա­կան տի­րույ­թում կարևոր դեր է կա­տա­րում, օգ­նում ա­վե­լի ի­րա­տե­սորեն մո­տե­նալ այս կամ այն հար­ցին: Տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը ի­րա­տե­սու­թյան ու սթա­փու­թյան կարևո­րա­գույն հիմ­քե­րից մեկն է:
- Հա­սա­րա­կու­թյու­նը սո­վո­րա­բար այս կամ այն ան­հա­տի ի­մի­ջը ստեղ­ծում է իր պատ­կե­րա­ցում­նե­րին հան­գույն… Պաշ­տո­նյա, քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ Դա­վիթ Բա­բա­յա­նի ի­միջն ինչ­պի­սի՞ ա­ղերս­ներ ու­նի ի­րա­կան Դա­վիթ Բա­բա­յա­նի հետ: Խոսքս երևա­ցող ու չերևա­ցող կող­մե­րի հա­մադ­րու­թյան ու հա­կադ­րու­թյան մա­սին է:
- Հա­սա­րա­կա­կան կար­ծի­քը հե­տաքր­քիր է, սա­կայն նրա­նից պետք չէ կախ­ված լի­նել և հա­սա­րա­կա­կան կար­ծի­քով ա­ռաջ­նորդ­վել, հա­սա­րա­կու­թյունն էլ կա­րող է սխալ­վել, հի­վան­դա­նալ, իսկ, ընդ­հան­րա­պես, ճշ­մար­տու­թյու­նը քա­նա­կով չի ո­րոշ­վում: Պետք է ապ­րել ոչ թե հա­սա­րա­կա­կան կար­ծի­քի հա­մար, այլև աշ­խա­տել, ծա­ռա­յել հա­սա­րա­կու­թյա­նը: 21-րդ դա­րի հի­վան­դու­թյուն­նե­րից մեկն էլ սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րի հի­վան­դու­թյունն է, մար­դիկ այն­քան են կախ­ված վիր­տուալ կյան­քից, լայ­քեր ստա­նա­լուց, որ նրանց բնա­վո­րու­թյու­նը, կյան­քը, էու­թյու­նը շեղ­վում է: Դա ան­թույ­լատ­րե­լի է: Հա­սա­րա­կա­կան կար­ծիքն, ի­հար­կե, կարևոր է, սա­կայն ա­ռաջ­նորդ­վել և ապ­րել դրա­նով, կար­ծում եմ, ճիշտ չէ: Ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում ա­մեն ինչ ջրի ե­րես է դուրս գա­լիս: Ա­հա թե ին­չու անհ­րա­ժեշտ է հնա­րա­վո­րինս կա­յուն լի­նել, դա դժ­վար է հա­ջող­վում, ե­թե կա տար­բե­րու­թյուն ի­րա­կա­նի և ձևա­կա­նի միջև: Ինչ էլ ա­նես` մի օր այդ փու­չի­կը պայ­թե­լու է:
- Պա­րոն Բա­բա­յան, մեր ձևա­չա­փը քա­ղա­քա­կան թե­մա­նե­րով հար­ցեր չի են­թադ­րում, սա­կայն մեզ հա­մար ճա­կա­տագ­րա­կան սեպ­տեմ­բեր-հոկ­տեմ­բեր ա­միս­նե­րը ինձ մղում են ՙԻն­չու՞-Ինչ­պե՞ս՚ հար­ցին: Յու­րա­քան­չյուր հայ այ­սօր ու­նի իր ՙԻն­չու՞՚-ն ու ՙԻնչ­պե՞ս՚-ը… Ձեր պա­տաս­խա­նը ո՞րն է…

- Պա­հանջ­վում է ժա­մա­նակ և օ­բյեկ­տիվ գնա­հա­տա­կան… Հա­սա­րա­կու­թյու­նը դեռևս պատ­րաստ չէ օ­բյեկ­տիվ գնա­հա­տա­կա­նի, նյար­դե­րը պի­տի հան­դարտ­վեն, պի­տի լի­նի ա­նա­չառ հե­տաքն­նու­թյուն: Այս քն­նու­թյան մեջ յու­րա­քան­չյուրն իր հո­գում պի­տի ազ­նիվ լի­նի, ո­րով­հետև այն, ինչ տե­ղի է ու­նե­ցել, մեկ-եր­կու հո­գու պատ­ճա­ռով չէ, ե­թե հա­սա­րա­կու­թյու­նը հե­ռա­նում է իր ար­ժե­հա­մա­կար­գից, ե­թե հա­սա­րա­կու­թյու­նը ա­ռաջ­նորդ­վում է այն­պի­սի գա­ղա­փար­նե­րով, ո­րոն­ցով չպետք է ա­ռաջ­նորդ­վի, ա­պա ու­նե­նում ենք, մեղմ ա­սած, ան­ցան­կա­լին: Մենք պի­տի հաս­կա­նանք, որ Ար­ցա­խը ար­ժե­հա­մա­կար­գի հա­սա­րա­կու­թյուն է, ե­թե մենք ար­ժե­քը փո­խա­րի­նենք գնով, վեր­ջը լավ չի լի­նե­լու: Քա­ղա­քա­կան դաշ­տում բո­լորս էլ մր­ցա­կից­ներ ենք, սա­կայն դա չի նշա­նա­կում, որ պետք է թշ­նա­մա­նանք: Ա­հա թե ին­չու հա­սա­րա­կու­թյու­նը պի­տի ինք­նա­մաքր­վի: Ես ա­վե­լի խորն եմ դի­տար­կում. այն ինչ տե­ղի ու­նե­ցավ՝ Աստ­ծո ապ­տակն էր: Ե­թե կա Աստ­ծո ապ­տա­կը և այն կոր­ծա­նա­րար չէ, հետևա­բար կա հնա­րա­վո­րու­թյուն, հար­վա­ծը ծանր է, բայց սա նաև մի դաս է, ո­րից պի­տի սո­վո­րենք, ե­թե կա­րո­ղա­նանք ճիշտ դա­սեր քա­ղել, մենք ա­վե­լի ու­ժեղ կդառ­նանք:
- Դուք հա­ճախ եք գործ ու­նե­նում զանգ­վա­ծա­յին լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի հետ` թե՜ ներ­սի և թե՜ դր­սի… Ա­սում են, լա­վա­գույն դի­վա­նա­գե­տը նա է, ով եր­կար է խո­սում, որ խնամ­քով թաքց­նի մտ­քե­րը… Ին­չի՞ մա­սին է ա­մե­նից շատ լռում մեր թիվ մեկ դի­վա­նա­գե­տը:
- Այն ա­մե­նի մա­սին, ո­րը չպետք է ի­մա­նա թշ­նա­մին, ցան­կա­ցած տե­ղե­կատ­վու­թյուն, ո­րը կա­րող է օգ­տա­կար լի­նել թշ­նա­մուն, դրա մա­սին նույ­նիսկ նեղ շր­ջա­պա­տում ան­գամ պետք չէ խո­սել: Արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թյու­նում մենք որ­դեգ­րել ենք հետևյալ կար­գա­խո­սը՝ քիչ խո­սել, շատ աշ­խա­տել: Մեր այս պայ­ման­նե­րում ա­ռա­վել ևս դա շատ կարևոր է:
- ՙՀաղ­թա­նակ­նե­րը վա­ղե­մու­թյան ժամ­կետ չու­նեն՚. Ձեր խոսքն է… Մի փոքր կբա­ցեք փա­կագ­ծե­րը:
- Իս­կա­պես չու­նեն… Մեր պա­րա­գա­յում պետք է հա­ճախ նա­յել քար­տե­զին, այն ռենտ­գե­նյան ճշգր­տու­թյամբ ցույց է տա­լիս ի­րա­կան պատ­կե­րը, և հաս­կա­նալ, որ շր­ջա­պատ­ված ենք թշ­նա­մի­նե­րով: Ի՞նչ նե­րուժ ու­նեն նրանք, մենք ի՞նչ ու­նենք, հաս­կա­նանք, որ դի­մա­կա­յե­լու հա­մար պի­տի լի­նենք միաս­նա­կան: Անհ­րա­ժեշտ է այն­պես ա­նել, որ հան­րու­թյու­նը չերկ­պա­ռակտ­վի: Այս գի­ծը եր­բեք չպետք է խախ­տենք, մե­կը-մե­կին հա­կադ­րե­լը, բա­ժա­նա­րար գծեր քա­շե­լը, գնա­հա­տա­կան տա­լը, սևաց­նե­լը ա­նըն­դու­նե­լի է… Չկա հին և նոր, կա հա­վերժ երևույթ, կա լավ և վատ, կա պատ­րաստ և ոչ պատ­րաստ, հայ­րե­նա­սեր և ոչ հայ­րե­նա­սեր: Ա­հա այս չա­փա­նիշ­նե­րը պի­տի հաշ­վի առն­վեն… Ես միշտ դեմ եմ ե­ղել, որ երկ­րորդ հան­րա­պե­տու­թյու­նը հա­կադ­րել են ա­ռա­ջին հան­րա­պե­տու­թյա­նը, եր­րոր­դը՝ երկ­րոր­դին: Ես` որ­պես Պահ­պա­նո­ղա­կան կու­սակ­ցու­թյան ան­դամ կամ ա­ռաջ­նորդ, այդ գի­ծը միշտ տա­նում եմ: Օ­րի­նակ, ո՞նց եք պատ­կե­րաց­նում Ար­ցա­խյան ա­ռա­ջին պա­տե­րազ­մում տա­րած հաղ­թա­նակն ա­ռանց այն ժա­ռան­գու­թյան, ո­րը մենք ստա­ցել ենք երկ­րորդ հան­րա­պե­տու­թյան, այ­սինքն` խոր­հր­դա­յին տա­րի­նե­րին՝ կրթ­վա­ծու­թյուն, հայ­րե­նա­սի­րու­թյուն, այն հս­կա­յա­կան, մտա­վոր, տն­տե­սա­կան հզոր նե­րու­ժը, որ կու­տա­կել էր հայ ժո­ղո­վուր­դը: Հաղ­թա­նա­կը երկ­րորդ աշ­խար­հա­մար­տում, Մեծ Հայ­րե­նա­կա­նում. ին­չո՞ւ մենք պի­տի հա­կադր­վենք կամ խաչ քա­շենք, սա մեր պատ­մու­թյունն է, մեր հա­մա­հա­վաք կեն­սագ­րու­թյան ան­կապ­տե­լի մա­սը: Այս ա­մենն ենք հաշ­վի առ­նում, երբ ա­սում ենք՝ հաղ­թա­նակ­նե­րը վա­ղե­մու­թյան ժամ­կետ չու­նեն:

- Ի դեպ, Դուք խո­սե­ցիք Պահ­պա­նո­ղա­կան կու­սակ­ցու­թյան մա­սին… Օ­րեն­քը թու՞յլ է տա­լիս, որ պաշ­տո­նյան զբաղ­վի կու­սակ­ցա­կա­նա­շեն գոր­ծու­նեու­թյամբ:
- Պաշ­տո­նյան չի կա­րող լիար­ժեք զբաղ­վել կու­սակ­ցա­կան աշ­խա­տանք­նե­րով, բայց հի­մա էլ այն­պի­սի ի­րա­վի­ճակ է, որ հաս­կա­նում ենք՝ քա­ղա­քա­կան կյան­քը Ար­ցա­խում պետք է, որ այդ­քան ակ­տիվ չլի­նի: Հի­մա մենք այլ խն­դիր­ներ ու­նենք, երբ գա քա­ղա­քա­կան ակ­տի­վու­թյան ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը, այն ժա­մա­նակ ար­դեն բո­լո­րո­վին այլ ի­րա­վի­ճակ կու­նե­նանք: Այ­սօր­վա հրա­մա­յա­կանն է, որ մենք հա­մախ­մբ­ված դուրս բե­րենք եր­կիրն այս ծանր ի­րա­վի­ճա­կից՝ ա­ռաջ­նորդ­վե­լով բա­ցա­ռա­պես ազ­գա­յին շա­հե­րով:
- Ի՞նչ կամ ու՞մ է փնտ­րում Դա­վիթ Բա­բա­յա­նը, երբ աշ­խա­տան­քից հե­տո քայ­լում է Ստե­փա­նա­կեր­տի փո­ղոց­նե­րով:
- Նախ մարդ­կանց հետ կեն­դա­նի շփ­ման մի­ջոց է, նա­յում ես նրանց աչ­քե­րին, զգում ես նրանց տրա­մադ­րու­թյու­նը: Ստե­փա­նա­կեր­տում լի­նի, թե մեկ այլ քա­ղա­քում, երբ ա­զատ ժա­մա­նակ եմ ու­նե­նում, զբոս­նում եմ, սի­րում եմ քայ­լել կի­լո­մետ­րե­րով… Իսկ Ստե­փա­նա­կեր­տում մի քիչ ու­րիշ է, այն միայն զբո­սանք չէ, զգում ու վա­յե­լում ես քո քա­ղա­քը, տես­նում ինչ­պես են բուժ­վում պա­տե­րազ­մի վեր­քե­րը և ա­մեն վայր­կյա­նի հա­յացքդ դե­պի Շու­շի է բարձ­րա­նում… Երևի պի­տի զգանք կո­րուս­տը, որ հաս­կա­նանք, թե որ­տեղ ենք սխալ­վել:
- Տար­բեր կողմ­նո­րոշ­ման ու մաս­նա­գի­տու­թյան տեր մար­դիկ /ար­վես­տա­գետ­ներ, զին­վո­րա­կան­ներ, շի­նա­րար­ներ…/ Հայ­րե­նիք երևույ­թի սե­փա­կան բա­նաձևն ու­նեն, ո՞րն է դի­վա­նա­գե­տի հայ­րե­նի­քի ու հայ­րե­նա­սի­րու­թյան բա­նաձև ա­սեմ, թե սահ­մա­նու­մը:
- Հայ­րե­նի­քը քո հո­գին է, քո ըն­տա­նիքն է, ծնող­ներդ են, քո ե­րե­խա­ներն ու ըն­կեր­ներն են, մեր հո­ղը սր­բաց­րած նա­հա­տակ­ներն են, մեր ար­մատ­ներն են հո­ղի մեջ: Իմ բա­նաձևը հետևյալն է. Մենք դի­մա­կա­յե­լու ենք ա­մեն խոր­շա­կի, ո­րով­հետև հա­վա­տում եմ, որ Աստ­ծո նա­խախ­նա­մու­թյու­նը միշտ մեր ժո­ղովր­դի հետ է… Ժա­մա­նա­կին այս­պի­սի մի ա­սաց­վածք եմ ինձ հա­մար ՙհո­րի­նել՚. Աստ­ված մեծ է և մեզ չի ար­ժա­նաց­նե­լու այն ճա­կա­տագ­րին, ո­րին մենք մի­գու­ցե ար­ժա­նի ենք… Ար­ցա­խում կա մա­քուր, ա­նա­րատ սե­րուց­քը, գու­ցե քիչ, փոք­րա­թիվ, բայց կա… Պետք է հա­վատ­քով ա­ռաջ­նորդ­վենք, հու­սա­հա­տու­թյունն Աստ­ծո հան­դեպ հա­վատ­քի պա­կա­սու­թյու­նից է: Մեր հոգևոր ար­մատ­նե­րը Շու­շիում, Գան­ձա­սա­րում ու Դա­դի­վան­քում են… Ժա­մա­նա­կին ես ՙՆե­զա­վի­սի­մա­յա գա­զե­տա՚-ում մի հոդ­ված եմ տպագ­րել, որ­տեղ մեր Տա­տիկն ու Պա­պի­կը /Մենք ենք, մեր սա­րե­րը/ ներ­կա­յաց­րել եմ որ­պես Ա­դամ ու Ե­վա, իսկ ուր­վագ­ծե­րը՝ Ա­րա­րատ լե­ռան ուր­վագ­ծե­ր: Ար­ցախն ին­քը բիբ­լիա­կան տա­րա­ծաշր­ջան է, կան բազ­մա­թիվ լե­գենդ­ներ, ո­րոնք վկա­յում են այդ մա­սին… Նույն Շոշ գյու­ղի պատ­մու­թյու­նը, որ­տեղ ըստ ա­վան­դույ­թի Նո­յի Տա­պա­նից մի մաս­նիկ այն­տեղ շոշ է տվել և Տա­պա­նա­կեր­տը, որ հե­տա­գա­յում հն­չյու­նա­փոխ­վել է… Հին ի­րա­նա­կան Սուրբ գր­քում՝ Ա­վես­տա­յում, Աստ­ված մար­դուն ստեղ­ծել է հո­ղից՝ Ա­րաք­սի ա­փին, այ­սինքն` մեր Հադ­րու­թի շր­ջա­նի Դի­զա­կի մե­լի­քու­թյան ա­րաք­սա­մերձ շր­ջա­նում: Վեր­ջա­պես ԱՐ ար­մա­տը, /որ հա­յե­րի գե­րա­գույն Աստ­ծո ա­նունն էր / պահ­պան­վել է Ա­րա­րատ, Ա­րա­ծա­նի, Ար­մե­նիա, Ար­ցախ ա­նուն­նե­րում, և ո­րը նշա­նա­կում է Աստ­ծո այ­գի: Նա­խախ­նա­մու­թյուն կա, պետք է պար­զա­պես գի­տակ­ցենք ով­քե՞ր ենք մենք, մեր ա­մե­նա­մեծ հար­վա­ծը և վտան­գը՝ ինք­ներս ենք, մենք ենք: Հե­ռա­նում ենք ար­ժե­հա­մա­կար­գից, ա­սել է թե` Աստ­ծուց, և ստա­նում ենք ապ­տակ: Ապ­տակ­նե­րը հա­ճախ սթա­փեց­նող են, իսկ մեզ ոչ միայն սթափ­վել է պետք, այլև պար­տու­թյան բար­դույ­թից ա­զատ­վել ու աչ­քի տակ ու­նե­նալ հա­յու­թյան հաղ­թա­նակ­նե­րը, ո­րը մեզ տր­վում է, երբ միաս­նա­կան ենք լի­նում: