ԱՐ­ՑԱ­ԽԸ ՀԵՌ­ՎԻՑ ՍԻ­ՐԵ­ԼՈՒ ԵՐ­ԿԻՐ Չէ…

Նրան հան­դի­պե­ցի պա­տահ­մամբ՝ Ստե­փա­նա­կեր­տի Վե­րած­նն­դի հրա­պա­րա­կում… ՊԲ պա­հես­տա­զո­րի մա­յոր Ա­լի­սա Հայ­րա­պե­տյա­նի հետ տա­րի­նե­րի քն­նու­թյա­նը «դի­մա­կա­յա­ծ» մեր մտեր­մու­թյու­նը, որ ծա­ռա­յո­ղա­կան դառն ու ա­նուշ օ­րե­րի մի շա­րա­հար շղ­թա է, մեզ հա­րա­զա­տից էլ  հա­րա­զատ է դարձ­րել… Տաս­նա­մյակ­նե­րի գլխ­նե­րովս ան­ցա­ծը վեր­հի­շե­ցինք ժա­մե­րի ըն­թաց­քում, ե­րա­նի տա­լով այն օ­րե­րին, երբ հաղ­թա­նա­կած բա­նա­կի զին­ծա­ռա­յող­ներ էինք։ 

Եր­կու տաս­նա­մյակ Պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կում զո­րա­մա­սի ի­րա­վա­բան սպա­յի /ա­պա սո­ցիալ-ի­րա­վա­կան հար­ցե­րով հրա­մա­նա­տա­րի օգ­նա­կա­նի/ պաշ­տո­նում ծա­ռա­յած, բազ­մա­թիվ մե­դալ­նե­րի, պատ­վոգ­րե­րի, խրա­խու­սանք­նե­րի ար­ժա­նա­ցած Ա­լի­սան, որ մինչև ուղ­նու­ծու­ծը ճա­նա­չում էր իր ծա­ռա­յա­կից ըն­կեր­նե­րին, խոս­տո­վա­նում է.
- Իմ ճա­նա­չած զին­վորն ու հրա­մա­նա­տա­րը չեն պարտ­վել, ես ինչ­պե՞ս ա­սեմ նրանք պարտ­վել են, երբ նրանց մի­միայն մա­քա­ռե­լիս-մար­տն­չե­լիս եմ տե­սել… Իմ վեր­ջին հրա­մա­նա­տա­րը, Ար­ցա­խի հե­րո­սի կոչ­մա­նը հետ­մա­հու ար­ժա­նա­ցած Սեր­գեյ Շա­քա­րյանն է ե­ղել, ում մա­սին այ­սօր լե­գենդ­ներ են պատ­մում:
Ծա­ռա­յո­ղա­կան թո­հու­բո­հում թրծ­ված, տե­ղա­հա­նու­թյան դառ­նու­թյուն­ներ ճա­շա­կած, սա­կայն հո­գու կո­րո­վը չկորց­րած Ա­լի­սան աչ­քիս ա­ռաջ կուչ գա­լիս, մի բուռ է դառ­նում՝ վեր­հի­շե­լով, թե ինչ­պես է Ե­ռաբ­լու­րում հան­դի­պել Ար­ցա­խի հե­րոս Սեր­գեյ Շա­քա­րյա­նի մո­րը՝ տի­կին Վա­լյա­յին ու նրա ա­կանջ­նե­րում մշ­տա­պես ար­ձա­գան­քո­ղը վշ­տա­բեկ մոր խոս­քերն են՝ սարս տա­պալ­վել է /սարս պրան­վա­լա/… Տի­կին Վա­լյա­յի ա­մու­սինն ու որ­դին զոհ­վել են միևնույն տա­րի­քում ու նույն օ­րը, դժ­վար է հա­վա­տալ, որ սա սոսկ պա­տա­հա­կա­նու­թյուն է, Աստ­ված լա­վա­գույն­նե­րին է ընտ­րում որ­պես մա­տա­ղա­ցու, Աստ­ծո գոր­ծերն ու նրա ու­ղեն­շած ճա­նա­պարհ­ներն ան­քն­նե­լի են… Երբ Ե­ռաբ­լու­րում քայ­լում էի տղա­նե­րի շար­քե­րի մի­ջով, ինձ մի պահ այն­պես էր թվում, թե նրանց շար­քե­րը խրոխտ քայլ­քով գա­լիս են դե­պի ինձ, ա­սես թե զո­րա­մա­սի շա­րահ­րա­պա­րա­կում լի­նենք՝ զին­վո­րա­կան շա­րանց­ման ժա­մա­նակ։ Մի պահ մտո­վի տե­ղա­փոխ­վե­ցի հա­րա­զատ զո­րա­մա­սի զո­րահ­րա­պա­րակ, վե­րա­դար­ձա այն օ­րե­րին, երբ ես ապ­րում էի նրանց հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րով ու հաղ­թա­նակ­նե­րով։ Ցա­վոք, այ­սօր այլ ի­րա­վի­ճակ է, իսկ այդ բո­լոր կո­րուստ­ներն իմն են, նրանք իմ հա­րա­զատ­ներն են, և ա­մեն օր ա­ղո­թում եմ, որ Աստ­ված նրանց հո­գի­նե­րը լույ­սե­րի մեջ պա­հի, իսկ մեզ՝ ապ­րող­նե­րիս, ուժ ու կա­րո­ղու­թյուն տա՝ նրանց գործն ու պայ­քա­րը շա­րու­նա­կե­լու։ Մեր գոր­ծով պի­տի ա­պա­ցու­ցենք ու հաս­տա­տենք նրանց ներ­կա­յու­թյու­նը մեր կյան­քում ու մեր շար­քե­րում, այ­լա­պես «Ձեզ բա­ցա­կա չենք դնե­լու» կար­գա­խո­սը հն­չի պի­տի որ­պես դա­տարկ կրա­կոց օ­դում, ա­սում է Ա­լի­սան ու շա­րու­նա­կում.
-Սեր­գեյ Շա­քա­րյանն իմ վեր­ջին հրա­մա­նա­տարն էր, նրա օ­րոք եմ զո­րացր­վել, հազ­վա­գյուտ անձ­նա­վո­րու­թյուն էր, չտե­սանք-չլ­սե­ցինք մի ան­գամ ձայ­նը բարձ­րաց­ներ, իսկ զին­վոր­նե­րին այն­պի­սի նա­խան­ձե­լի քնք­շու­թյամբ էր վե­րա­բե­րում, ա­սես իր հա­րա­զատ զա­վակ­նե­րը լի­նեին, թե զան­ցանք էին գոր­ծում, ծով համ­բե­րա­տա­րու­թյամբ խո­սում, բա­ցատ­րում, հա­մո­զում էր, մինչև դար­ձի կգան։
Ճա­կա­տագ­րի բե­րու­մով հաշ­վա­պա­հի մաս­նա­գի­տու­թյու­նը ծա­ռա­յու­թյամբ փո­խա­րի­նած Ա­լի­սան այն նվի­րյալ­նե­րից է, ո­րոնց սե­րը բա­նա­կի և, ընդ­հան­րա­պես, ծա­ռա­յու­թյան հան­դեպ տա­րի­նե­րի թո­հու­բո­հում ոչ թե մա­րում, այլև հա­րա­ճում է։ Այ­սօր էլ նա պատ­րաստ է կանգ­նել շար­քում, ե­թե դրա կա­րի­քը կլի­նի։ Վաղ տա­րի­քում կո­ղակ­ցին կորց­րած ու իր կյան­քը ե­րեք զա­վակ­նե­րի կր­թու­թյանն ու դաս­տիա­րա­կու­թյա­նը նվի­րա­բե­րած կի­նը, ո­րը ստիպ­ված էր միայ­նակ շատ դժ­վա­րու­թյուն­ներ հաղ­թա­հա­րել, այ­սօր էլ դժ­վա­րու­թյուն­նե­րից չի եր­կն­չում։ Նա իր տա­րի­նե­րի ամ­բողջ վաս­տա­կը թո­ղել է հա­րա­զատ Հադ­րու­թում ու տե­ղա­հան­վել … Նյու­թա­կան ո­չինչ նրա աչ­քին չի երևում, զա­վակ­նե­րին /ար­դեն նաև թոռ­նե­րին/ թև ու թի­կունք դառ­նա­լով կր­կին տու­նու­տեղ են դնե­լու, որ­քան էլ նե­ղու­թյուն­նե­րը շատ լի­նեն, նա դժ­գո­հել չի սի­րել, սա­կայն նեղ­վում է ա­նար­դա­րու­թյու­նից, թա­ցը չո­րին խառ­նե­լու, ար­ժա­նա­վոր­նե­րին չգ­նա­հա­տե­լու մարդ­կա­յին է­ժա­նա­գին մի­տում­նա­վո­րու­թյու­նից, նրանց ոչ պա­կաս «հան­ցա­վո­ր» ան­տար­բե­րու­թյու­նից։ Ոչ հե­ռու ան­ցյա­լի հու­շե­րին տր­վե­լով Ա­լի­սան փոր­ձում է ջեր­մու­թյուն հա­ղոր­դել իր օ­րե­րին, ե­րա­նու­թյամբ է մտա­բե­րում, թե ինչ­պես հետևե­լով Հադ­րու­թի շր­ջա­նի դա­տա­խազ Ռո­բերտ Դավ­թյա­նի խոր­հր­դին, ծա­ռա­յու­թյան ան­ցավ Հադ­րու­թի պաշտ­պա­նա­կան շր­ջա­նում… քիչ է ա­սել շնոր­հա­կալ է դա­տա­խա­զին, որ ի­րեն ճիշտ ու­ղի է ցույց տվել և հենց շնոր­հիվ նրա գտել է իր տե­ղը կյան­քում:
Ա­լի­սան իր հա­մար մեծ պա­տիվ է հա­մա­րում, որ ե­ղել է քա­ջա­զուն մար­տա­կան հրա­մա­նա­տար­նե­րի ծա­ռա­յա­կի­ցը, նրանց ա­վագ ըն­կերն ու խոր­հր­դա­տուն։
44-օ­րյա պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քում իր փոքր Հայ­րե­նի­քի հա­րա­վա­յին թևում ծվա­րած ծնն­դա­վայ­րը կորց­նե­լուց հե­տո է Ա­լի­սան հաս­կա­ցել, թե որ­քան թանկ է հայ­րե­նիքն իր հա­մար, նոր է հաս­կա­ցել հայ­րե­նա­սի­րու­թյան ի­մաստն իր ողջ խոր­քայ­նու­թյամբ, մինչ այդ ին­քը վա­յե­լում էր Հայ­րե­նի­քը մո­ռա­ցած նրա ներ­կա­յու­թյունն ու կարևո­րու­թյունն իր կյան­քում… հի­մա է հաս­կա­նում, թե ինչ գանձ է կորց­րել, և այն վե­րա­դարձ­նե­լու հա­մար պատ­րաստ է անմ­նա­ցորդ նվի­րու­մով ծա­ռա­յել՝ նշա­նա­կու­թյուն չու­նի ու­սա­դիր­նե­րով, թե ա­ռանց ու­սա­դիր­նե­րի, միայն թե կր­կին տուն վե­րա­դառ­նա իր տու­նը՝ թե­կուզ ա­վե­րակ ու դա­տարկ, նա պատ­րաստ է իր մատ­նե­րը ճրագ դարձ­նել, նոր շունչ ու ո­գի նե­րար­կել իր օ­ճոր­քին, ո­րի տակ այն­քա՛ն ե­րա­զանք­ներ կան ան­թեղ­ված՝ տի­րու­հուն ան­համ­բեր ու կա­րո­տով սպա­սող…
Երբ Հադ­րու­թիս ա­զա­տագր­ման լուրն առ­նեմ՝ ոտ­քով ու ո­տա­բո­բիկ եմ գնա­լու, ա­սում է Ա­լի­սան ու դեմ­քը շուռ տա­լիս, որ աչ­քե­րում լճա­ցող կա­րո­տը չհոր­դա ար­ցուն­քի փոխ­վե­լով… Նրա կար­ծի­քով՝ Ար­ցա­խը հեռ­վից սի­րե­լու հա­մար չէ, նրա ներ­սում ապ­րե­լու, նրա­նով ապ­րե­լու եր­կիր է, և ապ­րե­լու ու ապ­րեց­նե­լու հա­մար ա­մեն օր ջանք պի­տի թափ­վի... Հադ­րութս, ա­սում է, հեռ­վից սի­րե­լու եր­կիր չէ, այն ա­մե­նօ­րյա վա­յել­քի դրախ­տա­վայր է, որ կորց­րինք հաշ­ված օ­րե­րի ըն­թաց­քում, այդ կո­րուստն անհ­նար է մար­սել ու մո­ռա­նալ… ի՞նչ ե­ղավ, ինչ­պե՞ս ե­ղավ, առ այ­սօր ինձ թվում է չար ե­րազ եմ տե­սել և ուր որ է կարթ­նա­նամ… Ծա­ռա­յու­թյան ըն­թաց­քում երբ գի­շեր­նե­րը դեպ­քի վայր էի գնում, միշտ հիա­նում էի տղա­նե­րի զգո­նու­թյամբ, ես չեմ հա­վա­տում, որ կա­րող էին պարտ­վել։ Զին­վո­րա­կան հա­գու­կա­պից չկշ­տա­ցած, ծա­ռա­յո­ղա­կան դժ­վա­րու­թյուն­նե­րին «ո­չ» ա­սած, ա­կա­նա­պատ դաշ­տե­րի ո­րո­գայթ­նե­րին դի­մա­կա­յած, ծա­ռա­յո­ղա­կան 20 տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում ոչ մի ան­գամ տույժ չս­տա­ցած, ի­րա­վա­բա­նի սա­ռը դա­տո­ղու­թյամբ, մայ­րա­կան տաք սր­տով օժտ­ված Պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կի պա­հես­տա­զո­րի ա­վագ սպան վս­տահ է. «Ձա­խորդ օ­րե­րը ձմ­ռան նման կգան ու կեր­թան, վհատ­վե­լու չէ, վերջ կու­նե­նան, կու­գան ու կեր­թան…»։ Իսկ նրա տե­սած ու ճա­նա­չած կո­րյուն­նե­րը դեռ գա­լու են՝ նոր ա­սե­լիք­նե­րով ու ա­նե­լիք­նե­րով… Հու­սանք ու հա­վա­տանք, որ նրանց ժա­մա­նակն այն­քան էլ հե­ռու չէ:

Սիր­վարդ ՄԱՐ­ԳԱ­ՐՅԱՆ